Ông Nguyễn Thành Nam cảnh báo, hàng giả và hàng nhái thương hiệu không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho người tiêu dùng mà còn bóp méo môi trường cạnh tranh, làm mất niềm tin thị trường. Xu hướng vi phạm hiện chuyển mạnh sang các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội, với quy mô lớn, thủ đoạn ngày càng tinh vi, trong khi công cụ truy xuất nguồn gốc vẫn còn hạn chế.

Luật sư Mai Thị Thảo (TAT Law Firm) dẫn chứng: “Giá trị thương hiệu có thể chiếm 30–50% tổng giá trị doanh nghiệp, nhưng tại Việt Nam tình trạng xâm phạm vẫn phổ biến, từ đạo nhái bao bì, giả mạo tên thương mại đến nhanh tay đăng ký nhãn hiệu trước cả ‘chính chủ’”.

Nhiều doanh nghiệp trực tiếp hứng chịu thiệt hại. Ông Bông Hoa Việt, cố vấn Công ty CP Nhựa Bình Minh, cho biết từ ống nhựa, phụ kiện đến bao bì, logo của doanh nghiệp đều bị sao chép, thậm chí có trường hợp kẻ gian “mượn danh” Bình Minh để ký hợp đồng. Doanh nghiệp mất khách hàng, mất uy tín, mỗi năm phải chi hàng chục tỷ đồng cho xử lý và đầu tư công nghệ chống giả, song nhiều vụ vẫn rơi vào bế tắc do kẽ hở pháp lý.

Tương tự, Yến Sào Khánh Hòa liên tục bị làm nhái trên các sàn thương mại điện tử, với giá bán rẻ bằng một phần nhỏ sản phẩm thật. Nhiều vụ việc kéo dài nhiều năm chưa có hồi kết, gây thiệt hại nặng nề cho thương hiệu.

Yêu cầu siết chặt pháp lý

Từ đầu năm 2025, cơ quan chức năng đã phát hiện 1.100 vụ vi phạm hàng giả/SHTT, hơn 25.000 vụ gian lận thương mại & thuế và hơn 8.000 vụ buôn lậu. Trước tình trạng này, không chỉ trong nước, áp lực quốc tế cũng đang gia tăng. Mới đây Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu tăng cường đấu tranh chống hàng giả và gian lận thương mại, nhất là trên nền tảng số. 

Đáng chú ý, Mỹ cũng đang thúc ép Việt Nam mạnh tay hơn trong bảo hộ SHTT, đặc biệt với hàng nhập khẩu giả mạo các thương hiệu cao cấp. Chính phủ Việt Nam đã khẳng định sẽ sớm thành lập Tòa chuyên trách về SHTT nhằm nâng cao hiệu quả xét xử, tăng tính răn đe.

Trong nước, Nghị quyết 57/NQ-TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị cũng đã yêu cầu hoàn thiện pháp luật về SHTT, tài sản số và dữ liệu, coi đây là nền tảng của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Bộ Công Thương đang soạn thảo các quy định mới về truy xuất nguồn gốc, trước mắt áp dụng bắt buộc cho 8 nhóm sản phẩm, hướng tới mô hình hợp tác ba bên Nhà nước – doanh nghiệp – người tiêu dùng.

Ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nhận định, tài sản vô hình hiện chiếm hơn 50% giá trị doanh nghiệp toàn cầu, trong khi ở Việt Nam mới đạt 26%. “Nếu cơ chế bảo vệ chậm chạp, ngay cả thương hiệu lớn, tồn tại hàng chục năm cũng có thể gục ngã trước hàng nhái”, ông cảnh báo.

Các chuyên gia đề xuất cần hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng chế tài xử phạt, vận hành hiệu quả Tòa chuyên trách SHTT, mở rộng giám định độc lập, đồng thời ứng dụng công nghệ số – trí tuệ nhân tạo để giám sát và xây dựng cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc. Tuy nhiên, nỗ lực của Nhà nước là chưa đủ. Doanh nghiệp cần chủ động hơn trong đăng ký, bảo hộ, cảnh báo vi phạm và phối hợp chặt chẽ với người tiêu dùng để tạo thành “lá chắn mềm” chống hàng giả.

Ông Nguyễn Thành Nam khẳng định: “Hoàn thiện chính sách SHTT là động lực then chốt để doanh nghiệp Việt Nam đổi mới và cạnh tranh toàn cầu. Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ đồng hành cùng VCCI và cộng đồng doanh nghiệp để lành mạnh hóa thị trường, bảo vệ doanh nghiệp sáng tạo”.