Phòng vệ ngăn hàng giá rẻ, giữ thế cạnh tranh cho hàng Việt

Chủ động kích hoạt “lá chắn” phòng vệ

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và biến động phức tạp của thương mại toàn cầu, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ chịu áp lực lớn từ hàng hóa nhập khẩu giá rẻ. Để bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và người lao động trong nước, công tác phòng vệ thương mại đã và đang được Bộ Công Thương triển khai một cách chủ động, bài bản và quyết liệt.

Theo Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, Cục đã tiến hành điều tra, rà soát 9 vụ việc được khởi xướng từ năm 2024. Đồng thời, khởi xướng thêm 2 vụ điều tra mới (gồm 1 vụ rà soát cuối kỳ và 1 vụ rà soát hàng năm).

Ngoài ra, đã tiếp nhận và xử lý 4 hồ sơ điều tra chống bán phá giá đối với các sản phẩm thép thanh PC bar, gạch ốp lát, kính nổi và hạt nhựa PET; 1 hồ sơ điều tra chống lẩn tránh thuế và 1 hồ sơ rà soát nhà xuất khẩu mới.

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã khởi xướng 57 vụ việc phòng vệ thương mại với hàng hóa nhập khẩu. Trong đó, 31 biện pháp đã được áp dụng chính thức, thể hiện rõ sự chủ động và chuyên nghiệp của cơ quan quản lý trong việc vận dụng các công cụ phòng vệ phù hợp với thông lệ quốc tế.

Một loạt biện pháp phòng vệ đã được triển khai mạnh mẽ trong thời gian qua, điển hình như: áp thuế chống bán phá giá với thép cán nóng, thép mạ, cáp thép dự ứng lực... Những động thái này không chỉ giúp chặn dòng hàng giá rẻ ồ ạt đổ bộ vào Việt Nam, mà còn góp phần bảo vệ việc làm cho hàng triệu lao động, ổn định sản xuất trong nước và tăng nguồn thu ngân sách.

Cục Phòng vệ thương mại cũng thực hiện cập nhật thường xuyên số liệu nhập khẩu các mặt hàng đang bị áp dụng biện pháp phòng vệ để đánh giá hiệu quả chính sách cũng như nguy cơ lẩn tránh. Đồng thời, phối hợp với các hiệp hội ngành hàng để theo dõi sát tình hình nhập khẩu, hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ yêu cầu điều tra khi có dấu hiệu gây thiệt hại.

Hài hòa lợi ích, đồng thời bảo vệ thị trường trong nước lành mạnh

Không chỉ dừng ở phản ứng trước tình huống, Việt Nam còn đang xây dựng một chiến lược phòng vệ thương mại chủ động, linh hoạt, dựa trên cơ sở pháp lý vững chắc và sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước – hiệp hội – doanh nghiệp.

Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, Công ty Luật SB LAW, trong bối cảnh hàng hóa nước ngoài ngày càng tìm cách thâm nhập thị trường Việt Nam bằng nhiều hình thức cạnh tranh không lành mạnh, thì việc “kích hoạt” các biện pháp phòng vệ thương mại kịp thời chính là một bước đi chiến lược.

Luật sự Hà cũng nêu rõ: Những biện pháp này không chỉ giúp bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp trong nước mà còn tạo dựng môi trường cạnh tranh công bằng, thúc đẩy phát triển bền vững cho ngành sản xuất nội địa.

Trong 6 tháng cuối năm 2025, Cục Phòng vệ thương mại đặt trọng tâm vào các hoạt động điều tra và rà soát cuối kỳ hàng loạt sản phẩm trọng yếu như: màng BOPP, bột ngọt, thép cán nguội, đường mía, sợi, thép hình chữ H, sorbitol… Đây đều là những mặt hàng có nguy cơ bị bán phá giá hoặc được trợ cấp từ phía nước ngoài.

Cục cũng đang tiến hành thẩm định các hồ sơ liên quan đến gạch ốp lát, thép cán nóng, kính nổi, hạt nhựa PET… với khả năng cao sẽ mở rộng thêm các vụ điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp và chống lẩn tránh thuế. Song song đó, việc thu thập dữ liệu từ cơ quan hải quan để phân tích, cảnh báo và xử lý dấu hiệu bất thường trong nhập khẩu cũng được đẩy mạnh nhằm ứng phó kịp thời với diễn biến thị trường.

Một trong những mối quan tâm lớn hiện nay là hiện tượng lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, khi các doanh nghiệp nước ngoài tìm cách “lách luật” bằng cách thay đổi xuất xứ, chuyển tải qua nước thứ ba hoặc hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam để hợp thức hóa nguồn hàng.

Trước nguy cơ này, Cục Phòng vệ thương mại đang tích cực theo dõi, đánh giá và xây dựng các giải pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời, đảm bảo hiệu lực thực tế của các biện pháp phòng vệ.

Luôn luôn chủ động để không bị động

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, các rào cản thuế quan dần bị dỡ bỏ theo cam kết thương mại tự do, thì phòng vệ thương mại chính là tuyến phòng thủ hợp pháp, chính đáng còn lại để bảo vệ sản xuất nội địa.

Tuy nhiên, hiệu quả của tuyến phòng thủ này không chỉ phụ thuộc vào cơ quan quản lý nhà nước, mà còn đòi hỏi sự chủ động, hợp tác và kiến thức pháp lý của doanh nghiệp.

Các chuyên gia khuyến nghị, doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư nhiều hơn cho hệ thống pháp chế nội bộ, nâng cao hiểu biết về WTO, luật phòng vệ thương mại quốc tế và nội luật Việt Nam. Quan trọng hơn, cần chủ động giám sát thị trường, phát hiện sớm các dấu hiệu cạnh tranh không lành mạnh và kịp thời phối hợp với cơ quan chức năng để xử lý.

Về phía nhà nước, cần tiếp tục kiện toàn thể chế, nâng cao năng lực cán bộ thực thi, rút ngắn thời gian điều tra và minh bạch hóa quy trình xử lý để tăng tính răn đe và hiệu lực của biện pháp phòng vệ.

Như vậy, phòng vệ thương mại không phải là rào cản, mà là công cụ hợp pháp, cần thiết để Việt Nam bảo vệ lợi ích chính đáng trong bối cảnh hội nhập. Việc “ngăn hàng giá rẻ” không nhằm hạn chế cạnh tranh, mà là tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh nơi doanh nghiệp Việt Nam có thể phát triển bền vững và khẳng định vị thế trên sân nhà và quốc tế./.