Đề xuất coi quyền sở hữu trí tuệ là tài sản giao dịch

Ảnh minh họa.

Điểm nhấn quan trọng của dự thảo là bổ sung cơ chế coi quyền sở hữu trí tuệ như một loại tài sản có thể định giá, thế chấp và huy động vốn. Theo đó, các quyền sở hữu trí tuệ chưa được ghi nhận trong sổ kế toán sẽ do chủ sở hữu tự định giá, lập thành danh mục tài sản để phục vụ quản trị, góp vốn hoặc giao dịch thương mại.

Chính phủ sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá trị những quyền đã được giao dịch hợp pháp và ban hành phương pháp định giá chuẩn. Đồng thời thí điểm một loạt chính sách như cho phép thế chấp vay vốn, huy động vốn qua thị trường chứng khoán và phát triển các sản phẩm bảo hiểm, công cụ tài chính dựa trên tài sản trí tuệ.

Mục tiêu là phát triển thị trường sở hữu trí tuệ, tạo động lực thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, qua đó nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm quốc gia và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng sở hữu trí tuệ đang trở thành công cụ chiến lược để bảo vệ, chiếm lĩnh công nghệ và cạnh tranh quốc tế. Doanh nghiệp toàn cầu coi sáng chế như "vũ khí mềm" để kiểm soát thị trường, trong khi đầu tư vào tài sản vô hình ngày càng vượt trội so với tài sản hữu hình. Ở các nước phát triển, tài sản phi vật chất chiếm trên 80% giá trị, riêng Mỹ hơn 90% trong nhóm doanh nghiệp S&P 500 (các công ty lớn và có uy tín nhất tại Mỹ).

Nhiều quốc gia đã hình thành mô hình khai thác tài sản trí tuệ, biến quyền sở hữu trí tuệ thành tiền qua định giá, chuyển nhượng, cấp phép, giao dịch trên sàn. Xu hướng này khiến quản trị ở doanh nghiệp chuyển từ "quản lý quyền" sang "quản lý tài sản", còn Chính phủ tập trung hỗ trợ định giá, sử dụng và bảo vệ tài sản trí tuệ hiệu quả.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh nhấn mạnh dự thảo luật hướng tới phát triển thị trường sở hữu trí tuệ, đáp ứng nhu cầu khai thác thương mại, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, uy tín sản phẩm quốc gia và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đánh giá đây là bước tiến quan trọng nhưng cũng là vấn đề phức tạp, cần làm rõ cơ chế định giá, quản trị rủi ro và bảo đảm sự đồng bộ với pháp luật dân sự, tài chính và ngân hàng. Cơ quan thẩm tra đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện để bảo đảm khả thi khi triển khai.