Chiến lược "Trung Quốc + 1" là xu hướng mà các tập đoàn quốc tế giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng tại Trung Quốc, tìm kiếm thêm điểm đến sản xuất mới nhằm đa dạng hóa và phòng ngừa rủi ro.

Theo báo cáo của Mirae Asset, xu hướng này bắt nguồn từ chi phí lao động tăng cao tại Trung Quốc, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung và tác động của đại dịch COVID-19 lên chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Việt Nam được đánh giá là một lựa chọn lý tưởng nhờ chi phí lao động thấp và vị trí gần Trung Quốc.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Việt Nam: Cơ hội từ vị trí chiến lược

Với vị trí địa lý thuận lợi gần Trung Quốc và kết nối dễ dàng đến các thị trường lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, và các nước ASEAN, Việt Nam đang giúp các doanh nghiệp duy trì chuỗi cung ứng khu vực mà không phải rời xa hoàn toàn trung tâm sản xuất Trung Quốc. Bên cạnh đó, các hiệp định thương mại tự do như EVFTA và CPTPP giúp sản phẩm Việt Nam dễ dàng tiếp cận các thị trường lớn hơn, giảm thuế quan và mở rộng cơ hội xuất khẩu.

Theo Mirae Asset, các ngành sản xuất điện tử, dệt may tại Việt Nam đang thu hút sự quan tâm của nhiều tập đoàn đa quốc gia. Tuy nhiên, mức lương lao động tại Việt Nam dù hiện tại còn thấp nhưng đang có xu hướng tăng nhanh, có thể gây sức ép lên tính cạnh tranh chi phí trong tương lai. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về tăng năng suất lao động và cải thiện chất lượng nhân lực để giữ vững lợi thế​.

Thách thức về hạ tầng và nguồn nhân lực

Mirae Asset nhận định rằng cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ là một trong những rào cản lớn nhất đối với Việt Nam trong việc tận dụng xu hướng "Trung Quốc + 1". Hạ tầng logistics và giao thông, đặc biệt là cảng biển, còn nhiều bất cập, đẩy chi phí logistics lên cao và làm suy giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam. Chi phí logistics cao và thiếu hụt cảng biển nước sâu có thể làm Việt Nam mất điểm trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.

Ngoài ra, chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao, chưa đáp ứng được yêu cầu từ các tập đoàn đa quốc gia. Theo báo cáo, để có thể đón nhận dòng vốn FDI trong các lĩnh vực này, Việt Nam cần xây dựng các chương trình đào tạo nhân lực kỹ thuật chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của công nghiệp 4.0​.

Sự cạnh tranh trong khu vực

Việt Nam không phải là lựa chọn duy nhất cho chiến lược "Trung Quốc + 1". Các quốc gia như Indonesia, Thái Lan và Malaysia cũng đang đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư và hạ tầng nhằm thu hút dòng vốn FDI. Indonesia có lợi thế với thị trường nội địa rộng lớn và nguồn lao động dồi dào, trong khi Thái Lan sở hữu hệ thống hạ tầng phát triển cùng các chính sách đầu tư ổn định. Để giữ vững vị thế, Việt Nam cần cải thiện môi trường đầu tư, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Để duy trì và phát huy lợi thế từ xu hướng "Trung Quốc + 1", Mirae Asset khuyến nghị Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển bền vững và đồng bộ. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng logistics, mở rộng và hiện đại hóa các cảng biển, mạng lưới giao thông, và các khu công nghiệp trọng điểm. Chính phủ cũng nên triển khai các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng và đất đai, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước tham gia hiệu quả vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bên cạnh đó, cải thiện chất lượng nguồn nhân lực là ưu tiên hàng đầu. Chính phủ cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo kỹ thuật, thu hút đầu tư vào giáo dục nghề nghiệp, nhằm chuẩn bị đội ngũ lao động có kỹ năng và trình độ đáp ứng nhu cầu từ các ngành công nghiệp cao cấp.

Xu hướng "Trung Quốc + 1" đang mang đến cơ hội lớn cho Việt Nam, đặc biệt nhờ vào chi phí lao động và vị trí địa lý. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa các cơ hội này, Việt Nam cần giải quyết bài toán hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cải thiện môi trường đầu tư. Nếu các chiến lược này được triển khai hiệu quả, Việt Nam sẽ không chỉ là điểm đến hấp dẫn cho nhà đầu tư quốc tế mà còn có thể trở thành trung tâm sản xuất mới của khu vực, thu hút sự chú ý từ các tập đoàn hàng đầu thế giới​.