Người tiêu dùng có xu hướng thắt chặt chi tiêu không cần thiết

Ngày 19/6/2024, Viện Nghiên Cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI) phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức “Diễn đàn Xu hướng tiêu dùng Việt Nam”. Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê ngày 29/5, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 5/2024 giảm nhẹ 0,1% so với tháng trước do nhu cầu tiêu dùng, đi lại của người dân giảm sau kỳ nghỉ lễ dài của tháng trước.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành tháng 5/2024 ước đạt 519,8 nghìn tỷ đồng, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó: Nhóm hàng lương thực, thực phẩm tăng 9,9%; đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình tăng 9,0%; may mặc tăng 9,3%; dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 17,0%; du lịch lữ hành tăng 34,3%.

Trên thực tế, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, người tiêu dùng Việt có những điều chỉnh đáng kể trong tiêu dùng, từ cắt giảm mức chi tiêu không cần thiết, hạn chế mua hàng hoặc thay đổi phương thức và lựa chọn xoay sở với ngân sách thu hẹp hơn so với trước đây. Những thay đổi này mang tới nhiều thách thức và biến động, buộc doanh nghiệp cũng phải thay đổi chiến lược để tiếp cận người tiêu dùng hiệu quả hơn, cung cấp các giải pháp phù hợp và tạo sự hài lòng cho người tiêu dùng.

Ông Tạ Mạnh Cường - Đạ diện Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, những yếu tố tác động đến độ tuổi, giới tính, văn hóa, xã hội, công nghệ, thu nhập... sẽ tác động đến xu hướng, hành vi và nhu cầu tiêu dùng.

Theo bà Đặng Thúy Hà - Giám đốc khu vực miền Bắc, Công ty TNHH NielsenIQ Việt Nam, các nghiên cứu người tiêu dùng 2024 của NielsenIQ cho thấy người tiêu dùng khu vực châu Á – Thái Bình Dương đang gặp áp lực về việc chi phí sinh hoạt tăng, dẫn tới việc người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu các mặt hàng tùy ý để cân bằng chi tiêu cho các mặt hàng thiết yếu. Mua sắm trực tuyến để tận dụng ưu đãi là 1 trong top 10 chiến lược tiết kiệm của người tiêu dùng.

Theo NielsenIQ, người trẻ (18-25 tuổi) Việt Nam cải thiện tình hình tài chính bằng cách tăng thu nhập và chi tiêu tiết kiệm hơn, nhóm người lớn tuổi (46-55 tuổi) có xu hướng cắt giảm chi tiêu cho các mặt hàng không cần thiết. 62% người tiêu dùng Việt Nam cũng lựa chọn nấu ăn tại nhà nhiều hơn và thắt chặt cho các mặt hàng không cần thiết để tiết kiệm.

"Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng xem xét việc tìm kiếm ưu đãi trực tuyến như một cách hiệu quả để cắt giảm chi tiêu cho việc mua sắm hàng hóa. Người trẻ tuổi có xu hướng chú ý nhiều hơn đến sức khỏe tinh thần. Nhóm người lớn tuổi có ý thức hơn về chế độ dinh dưỡng hàng ngày để duy trì sức khỏe", bà Đặng Thúy Hà cho hay.

Doanh nghiệp làm gì để tăng trưởng?

Theo bà Hà, các doanh nghiệp cần linh hoạt, nhanh chóng thích nghi, đổi mới và đánh giá lại chiến lược kinh doanh để phù hợp với những nhu cầu và xu hướng tiêu dùng hiện nay.

Thị trường, nhu cầu và mong muốn của người tiêu dùng thay đổi theo thời gian. Doanh nghiệp cần theo dõi các xu hướng mới nhất để hiểu rõ những gì người tiêu dùng muốn và cần, tập trung vào những nhu cầu thiết yếu và sản phẩm có giá trị thực sự.

Người tiêu dùng có xu hướng cắt giảm chi tiêu cho các mặt hàng không cần thiết.

Bà Nguyễn Phương Nga - Giám đốc Khối Kinh doanh Kantar Việt Nam cho biết, người tiêu dùng đang giảm tần suất mua sắm nhưng lại mua nhiều kênh hơn, với mức chi tiêu trung bình cho mỗi lần mua sắm cũng tăng lên. Vì vậy, việc thương hiệu có thể gặp được khách hàng của mình sẽ lâu hơn và khó hơn. Điều này khiến việc thu hút và xây dựng lòng trung thành của khách hàng trở nên thách thức hơn.

Khảo sát của Kantar cũng cho thấy, bên cạnh việc người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu thì thị trường có rất nhiều sản phẩm mới được tung ra, cùng với sự năng động của các nhãn hiệu nhỏ khiến người mua có nhiều sự lựa chọn hơn. Kênh bán lẻ đã có sự thay đổi từ các kênh truyền thống sang nền tảng thương mại và trực tuyến hiện đại, đặc biệt là ở thành thị. Các cửa hàng chuyên doanh hiện đại cũng ghi nhận tăng trưởng đáng kể.

Trong những năm trở lại đây, chuỗi cửa hàng mẹ và bé cũng như cửa hàng kinh doanh mặt hàng sức khỏe và sắc đẹp ngày càng mở rộng mạnh mẽ, dẫn dắt tăng trưởng của kênh bán lẻ nói chung.

"Kênh online hiện đang đóng góp 8% vào tổng giá trị thị trường FMCG và dự kiến tăng thêm 2 điểm thị phần trong 2 năm tới. Điều này mở ra cơ hội cho các thương hiệu, nhất là thương hiệu nhỏ tiếp cận nhiều người mua sắm hơn một cách nhanh chóng", bà Phương Nga chia sẻ.

Người tiêu dùng nông thôn đang tiếp cận với nền tảng mạng xã hội và các trang thương mại điện tử, nơi nhà sản xuất có thể tận dụng để tiếp cận, xuất hiện trong nhận thức và thuyết phục người tiêu dùng mua sản phẩm. Đặc biệt kênh trực tuyến ở nông thôn ngày càng tiếp cận thêm nhiều người mua mới, tăng gần 10% số hộ gia đình mỗi năm. Đây là cơ hội cho các nhà sản xuất tiếp cận với người mua sắm nông thôn một cách nhanh chóng và thuyết phục họ mua sản phẩm.

Để nắm bắt yếu tố ảnh hưởng đến chi tiêu theo kênh mua sắm, bà Phương Nga cho rằng, với từng mục đích khác nhau, người mua lại có những tiêu chí lựa chọn kênh mua sắm khác nhau. Những câu hỏi mà nhà sản xuất cần lưu tâm đến tiêu chí nào thúc đẩy quyết định mua hàng và chi tiêu theo từng nhà bán lẻ? Phân khúc sản phẩm nào đối với nhà sản xuất là quan trọng tại từng chuỗi bán lẻ nhằm đáp ứng đúng nhu cầu của người mua trong quá trình mua hàng.

Hiện hành trình mua sắm ngày càng phức tạp, đa kênh. Người tiêu dùng có xu hướng ưa chuộng các loại hình bán lẻ hiện đại và tiện lợi. Nhà sản xuất cần có một chiến lược bán hàng đa kênh và tạo ra một trải nghiệm mua sắm xuyên suốt để thu hút và giữ chân người mua.

Ông Lê Hùng Cường - Phó Tổng Giám đốc FPT Digital cho biết, doanh nghiệp nên tận dụng sự phát triển của các công nghệ mới để tạo ra các cơ hội chuyển đổi hoạt động bán lẻ. Đơn cử như việc sử dụng dữ liệu giúp doanh nghiệp siêu cá nhân hóa bán lẻ, cho phép hoạt động mua sắm có thể tương tác theo thời gian thực và đề xuất sản phẩm phù hợp nhất của khách hàng, tăng khả năng mua hàng, giảm tỉ lệ hoàn hàng.