Công nghệ số, dữ liệu phục vụ ứng phó thiên tai

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng diễn biến cực đoan, dị thường, việc ứng dụng công nghệ số và dữ liệu là hết sức cấp thiết.

Truyền dữ liệu quan trắc liên tục

Sau mỗi đợt mưa lớn, ngập nước ở nhiều đoạn đường, khu vực dân cư trên địa bàn thành phố vừa qua, nhân viên của Công ty CP Tư vấn và phát triển kỹ thuật tài nguyên nước (WATEC) xúc dọn bùn, đất, rác ứ đọng ở chân các tháp báo ngập nước.

Đồng thời, tháo thiết bị đo mực nước ở bên trong ra vệ sinh và kiểm tra, bảo dưỡng, rồi lắp đặt lại để đảm bảo các trạm hoạt động bình thường trong đợt mưa, ngập nước tiếp theo.

Công ty cũng thay thế nguồn điện của các trạm đo mưa ở trụ sở UBND các xã cũ không còn hoạt động sau sáp nhập bằng hệ thống năng lượng mặt trời...

Công tác bảo dưỡng, bảo trì thiết bị và các điều kiện đảm bảo vận hành, lưu trữ, khai thác dữ liệu quan trắc từ các trạm đo mưa, trạm đo mực nước, tháp báo ngập... được WATEC duy trì liên tục để phục vụ cộng đồng và các cơ quan, đơn vị, địa phương sử dụng cơ sở dữ liệu phục vụ công tác ứng phó với các loại hình thiên tai cũng như việc nghiên cứu giải pháp, công trình thích ứng với thiên tai, biến đổi khí hậu và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, dự án phát triển kinh tế - xã hội.

Chủ tịch Hội đồng quản trị WATEC Văn Phú Chính cho hay, đối với việc giải quyết ngập nước cục bộ, ngập lụt, giải pháp phổ biến là xây dựng công trình thoát nước, nhưng công trình này muốn có quy mô tối ưu và hiệu quả cao nhất thì đòi hỏi phải có dữ liệu đầu vào thực tế tương đối đầy đủ để tính toán cụ thể và tổng thể.

Thành phố Đà Nẵng có hướng tiếp cận rất căn bản và đúng đắn trong việc chống ngập nước cục bộ, ngập lụt nói riêng và ứng phó thiên tai nói chung trong bối cảnh thiên tai diễn biến cực đoan là trước hết, vận động nhân dân chung tay thực hiện các giải pháp ứng phó, nhất là tháo các tấm, vật dụng che đậy các cửa thu nước mưa trên mặt đường kết hợp nạo vét, khơi thông mương, cống... để đảm bảo năng lực của hệ thống thoát nước hiện có.

Đồng thời, triển khai lắp đặt phủ dày các trạm đo gió, mưa, mực nước, tháp báo ngập nước... để phục vụ công tác ứng phó thiên tai và sơ tán nhân dân.

Thông qua dữ liệu được phổ biến trên các ứng dụng trong điện thoại thông minh và máy tính, như Vrain, Vfass, VNDMS, Đà Nẵng Smarrt city..., người dân nắm bắt được hiện trạng lẫn xu thế, dự báo, cảnh báo thiên tai để chủ động phòng, tránh và ứng phó.

Từ nguồn dữ liệu tốt, thành phố sẽ kiểm soát được tình trạng ngập nước cục bộ, ngập lụt nói riêng và thiên tai nói chung, hạn chế thấp nhất thiệt hại.

Phát huy, mở rộng tính năng

Trung tâm Giám sát và điều hành thông minh (IOC) thành phố Đà Nẵng đã tích hợp dữ liệu từ 81 trạm đo mưa, 8 trạm đo mực nước, 22 tháp báo lũ tự động, 56 tháp cảnh báo ngập nước, 1 trạm phát thanh cảnh báo mưa nguy cơ sạt lở đất từ lượng mưa vượt ngưỡng...

Đồng thời, xây dựng một bản đồ số mưa ngập trên ứng dụng Đà Nẵng Smart city thể hiện các vị trí ngập lụt trong quá khứ, địa điểm sơ tán nhân dân tập trung, số điện thoại cứu hộ, các chức năng phản hồi báo cáo thông tin từ người dân...

Hệ thống bản đồ số này không chỉ đang phát huy hiệu quả trong việc hỗ trợ ra quyết định chỉ huy, điều hành, ứng phó với các loại hình thiên tai của các cấp chính quyền, cơ quan phòng thủ dân sự mà còn góp phần cảnh báo, hỗ trợ cho cộng đồng phòng tránh, ứng phó, nhất là với ngập nước cục bộ trong đô thị và ngập lụt.

Thời gian qua, tại nhiều buổi tập huấn, hướng dẫn kỹ năng ứng phó thiên tai cho các tầng lớp nhân dân, hội viên các hội, đoàn thể và cán bộ ở các địa phương, cơ sở, một nội dung quan trọng được triển khai là hướng dẫn cài đặt, sử dụng các phần mềm, ứng dụng về phòng chống thiên tai, tập trung vào ứng dụng Đà Nẵng Smart city trên điện thoại thông minh.

ThS. Nguyễn Vĩnh Long, đại diện IOC thành phố chia sẻ, trong ứng dụng Đà Nẵng Smart city có nhóm tiện ích “Phòng, chống thiên tai” giúp người dân theo dõi lượng mưa tại trạm đo mưa, tham chiếu với lượng mưa lịch sử ngày 14/10/2022; theo dõi mức ngập nước các điểm ngập được cơ quan chức năng và cộng đồng cung cấp, cập nhật và tham chiếu mức ngập của các điểm ngập kỷ lục trong ngày 14/10/2022.

Người dân cũng có thể gửi thông tin, mức ngập tại điểm ngập để hiển thị trên ứng dụng nhằm cảnh báo đến người khác và cũng có thể gửi yêu cầu cứu hộ đến cơ quan chức năng, hỗ trợ khẩn cấp hoặc truy cập các số điện thoại khẩn cấp để gọi.

Người dân cũng có thể truy cập thông tin nơi sơ tán gồm địa chỉ, kết cấu nhà, sức chứa... hoặc sử dụng tính năng hướng dẫn chỉ đường đến nơi sơ tán gần nhất.

Trong nhóm tiện ích này cũng được cập nhật các khu vực đang sạt lở hoặc có nguy cơ sạt lở đất, khu vực nguy hiểm...

Thành phố đang triển khai xây dựng Trung tâm Tích hợp kiểm soát khả năng phục hồi đô thị xanh và thông minh (Trung tâm Ensure), dự kiến năm 2026 sẽ hoàn thành dự án.

Trong đó, hợp phần quản lý thiên tai, thảm họa được kỳ vọng sẽ tạo bước tiến mạnh mẽ trong công tác ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác phòng, chống thiên tai.

Trước mắt, UBND thành phố đã giao Sở Khoa học và Công nghệ tiếp tục duy trì, cập nhật bản đồ mức mưa, ngập nước trên ứng dụng Đà Nẵng Smart City cho toàn địa bàn thành phố Đà Nẵng mới và tuyên truyền, phổ biến rộng rãi ứng dụng này cho các cấp chính quyền, người dân biết để sử dụng.

Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự thành phố vừa ban hành Công văn số 108/PTDS ngày 9/10/2025 đề nghị Sở Khoa học và Công nghệ chỉ đạo IOC thành phố rà soát, nghiên cứu, tiếp tục đề xuất thực hiện bổ sung các nội dung liên quan tới giám sát vận hành các hồ thủy điện; kết nối số liệu khí tượng thủy văn theo thời gian thực, bản đồ ngập lụt với các kịch bản; bổ sung các nội dung về thông tin, cảnh báo nguy cơ sạt lở và lũ quét, sơ tán nhân dân… nhằm phát huy, mở rộng tính năng, hiệu quả của ứng dụng này, góp phần ứng phó với thiên tai trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.