Công nghệ xanh giảm ô nhiễm từ động cơ diesel

Ô nhiễm không khí, nhất là tại các đô thị lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã trở thành thách thức nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, nguồn phát thải từ các phương tiện giao thông chiếm tỷ lệ lớn trong tổng lượng ô nhiễm đô thị. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hữu Tuyến, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu các nguồn động lực và phương tiện tự hành (Đại học Bách khoa Hà Nội), hiện nay, phần lớn phương tiện giao thông ở Việt Nam vẫn sử dụng động cơ đốt trong, phát sinh nhiều khí độc hại như NOx, bụi mịn PM. Mặc dù các chất này chỉ chiếm chưa đến 1% thể tích khí xả, nhưng do số lượng phương tiện lớn, lượng phát thải thực tế lại rất đáng kể. Trong đó, xe chạy dầu diesel là nguồn phát thải NOx và PM chính, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sức khỏe con người.

Thực tế, đánh giá của các cơ quan quản lý cũng cho thấy tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng. Ông Hoàng Hải, đại diện Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, tình trạng ô nhiễm không khí tập trung chủ yếu ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Nồng độ PM2.5 thường xuyên vượt quy chuẩn, nhất là trong mùa nghịch nhiệt từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Nguyên nhân chính đến từ giao thông vận tải, hoạt động xây dựng, sản xuất công nghiệp, đốt rác và yếu tố khí tượng bất lợi.

Trước tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, nhất là từ các phương tiện sử dụng động cơ diesel, việc ứng dụng công nghệ xanh trở thành yêu cầu cấp bách. Đáng chú ý, khi các quy định môi trường ngày càng siết chặt, việc kiểm soát và xử lý khí thải, nhất là NOx, không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là cơ hội để áp dụng công nghệ tiên tiến, hướng tới ngành vận tải sạch và hiệu quả hơn.

"Giải pháp DEF (Diesel Exhaust Fluid) là bước tiến quan trọng trong nỗ lực giảm phát thải NOx - một trong những loại khí gây hại lớn nhất trong khí thải động cơ diesel. DEF là dung dịch gồm 32,5% urê tinh khiết cao và 67,5% nước khử ion cùng hoạt chất khác được phun vào hệ thống xúc tác chọn lọc (SCR) của động cơ sẽ giúp chuyển hóa tới 90% lượng NOx thành nitơ và hơi nước."

(Ông Trần Vĩnh Lộc, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng PVFCCo thuộc Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo-Phú Mỹ)

Để giải quyết triệt để vấn đề này, ông Trần Vĩnh Lộc, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng PVFCCo thuộc Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo-Phú Mỹ) cho hay: Giải pháp DEF (Diesel Exhaust Fluid) là bước tiến quan trọng trong nỗ lực giảm phát thải NOx - một trong những loại khí gây hại lớn nhất trong khí thải động cơ diesel. DEF là dung dịch gồm 32,5% urê tinh khiết cao và 67,5% nước khử ion cùng hoạt chất khác được phun vào hệ thống xúc tác chọn lọc (SCR) của động cơ sẽ giúp chuyển hóa tới 90% lượng NOx thành nitơ và hơi nước.

Đây là công nghệ đã được áp dụng phổ biến tại các quốc gia có tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt như châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản và Trung Quốc. Sản phẩm DEF - Phú Mỹ Xanh, do Tổng công ty Phân bón và Hóa chất dầu khí (PVFCCo - Phú Mỹ) nghiên cứu và sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, được các chuyên gia đánh giá sẽ góp phần giảm phát thải khí độc hại, thúc đẩy chuyển đổi xanh trong lĩnh vực vận tải, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa carbon của Việt Nam.

Theo ông Trần Vĩnh Lộc, việc áp dụng công nghệ này không chỉ giảm đáng kể phát thải độc hại, mà còn tăng hiệu suất động cơ, tiết kiệm nhiên liệu và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Tuy nhiên, chất lượng dung dịch đóng vai trò then chốt cho nên nếu sử dụng sản phẩm kém chất lượng, hệ thống SCR có thể hư hỏng, làm xe không đạt tiêu chuẩn khí thải và gây thiệt hại kinh tế lớn.

Để đáp ứng yêu cầu đó, PVFCCo - Phú Mỹ đã phát triển sản phẩm DEF - Phú Mỹ Xanh, được sản xuất từ urê tinh khiết của Nhà máy Đạm Phú Mỹ, bảo đảm độ tinh khiết cao, hàm lượng kim loại nặng cực thấp, đáp ứng chuẩn quốc tế ISO 22241.

Kết quả kiểm định độc lập cho thấy các chỉ tiêu tạp chất đều thấp hơn nhiều lần so với giới hạn cho phép, giúp bảo vệ hệ thống xúc tác SCR và duy trì hiệu suất xử lý tối đa. Đơn vị này cũng đã hợp tác chiến lược với Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) để mở rộng hệ thống phân phối, giúp người tiêu dùng có thể nạp DEF cùng lúc với nhiên liệu diesel - mô hình phổ biến tại các quốc gia phát triển.

Theo đánh giá, nếu các tiêu chuẩn khí thải được áp dụng bắt buộc đồng bộ tại Việt Nam đến năm 2030, nhu cầu DEF tại Việt Nam có thể lên tới từ 70-100 nghìn tấn/năm. Hiện tại PVFCCo-Phú Mỹ đang phối hợp với Hiệp hội Vận tải của Đức để chứng nhận và cấp chứng chỉ chất lượng sản phẩm DEF Phú Mỹ, từ đó giúp đẩy mạnh xuất khẩu sang nhiều thị trường khó tính trên thế giới.

Thực tế cho thấy, việc phát triển dung dịch xử lý khí thải động cơ diesel đạt chuẩn quốc tế là minh chứng rõ ràng cho cam kết “kinh doanh gắn với bảo vệ môi trường” của doanh nghiệp hóa chất trong nước. Sản phẩm DEF Phú Mỹ không chỉ đáp ứng yêu cầu kỹ thuật khắt khe mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội doanh nghiệp: Doanh nghiệp chủ động tham gia giảm phát thải, bảo vệ môi trường và cộng đồng.

Có thể khẳng định, khí thải từ động cơ diesel gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe con người. Mặc dù hiệu quả kỹ thuật của giải pháp DEF đã được chứng minh, tuy nhiên để triển khai hiệu quả giải pháp này trong lộ trình kiểm soát khí thải tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức.

Các chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam cần sớm chuẩn hóa chất lượng giải pháp DEF, siết chặt tiêu chuẩn khí thải, loại bỏ phương tiện không đủ tiêu chuẩn lưu hành, đồng thời phát triển thị trường dung dịch xử lý khí thải, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Theo ông Trần Vĩnh Lộc, sản phẩm dung dịch xử lý khí thải NOx của động cơ diesel hiện vẫn chưa có tiêu chuẩn Việt Nam và quy định ràng buộc về chất lượng, cho nên các đơn vị sản xuất trong nước chủ yếu tạm thời đang áp dụng theo các tiêu chuẩn ISO 22241. Trong khi đây là nhiên liệu tiên tiến được trang bị trên hầu hết các phương tiện và thiết bị động cơ diesel hiện đại, nhằm giảm tới 90% lượng NOx thải ra từ các động cơ, thế nhưng hiện vẫn chưa có quy định kiểm tra và xử phạt nghiêm minh hành vi vô hiệu hóa hệ thống SCR hoặc sử dụng dung dịch không đạt chuẩn. Bởi vậy, việc siết chặt công tác kiểm định môi trường và áp dụng chế tài đủ sức răn đe là biện pháp cần thiết để bảo đảm tính tuân thủ pháp luật và bảo vệ môi trường.

Các chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam cần sớm chuẩn hóa chất lượng giải pháp DEF, siết chặt tiêu chuẩn khí thải, loại bỏ phương tiện không đủ tiêu chuẩn lưu hành, đồng thời phát triển thị trường dung dịch xử lý khí thải, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.