Việc tự chủ chip bán dẫn cần một lộ trình thực tế và có chọn lọc

Theo Đại tá, Tiến sĩ Lê Hải Triều, Viện trưởng Viện Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ, Cục Công nghiệp An ninh (Bộ Công an) nhận định, hiện nay, một số doanh nghiệp trong nước đã làm tốt khâu thiết kế vi mạch. Tuy nhiên, việc sản xuất vẫn phải thực hiện ở nước ngoài, kéo theo rủi ro lớn cả về chi phí và an ninh. Khi chưa làm chủ sản xuất, chúng ta mất tự chủ và điều đó liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia.

Đề xuất chính sách về phát triển công nghiệp bán dẫn trong nước, Đại tá, Tiến sĩ Lê Hải Triều cho biết, Việt Nam không nên hướng đến các tiến trình tiên tiến như công nghệ chip 2nm, 3nm, hoặc 5nm, thậm chí 14nm, 16nm hay 28nm ngay từ đầu vì các lý do chi phí đầu tư quá cao mà chỉ cần đầu tư ban đầu khoảng 500 triệu USD. Ngoài ra, thị trường còn hạn chế, các chip 2nm, 3nm chủ yếu phục vụ các sản phẩm cao cấp (smartphone flagship, AI, máy chủ), trong khi nhu cầu lớn ở Việt Nam là chip cho các ứng dụng đơn giản hơn như IoT, ô tô, hoặc thiết bị công nghiệp. Hiện tại được biết chip dùng cho căn cước, hộ chiếu của Việt Nam đều sử dụng tiến trình 40nm.

Nhận định về cạnh tranh kiểm soát công nghệ bán dẫn, PGS, TS Thái Truyền Đại Chấn, thành viên Hội đồng khoa học Tập đoàn CT Group chia sẻ: Trong kỷ nguyên số, công nghệ bán dẫn đã trở thành nền tảng của mọi ngành công nghiệp hiện đại, ngày nay vi mạch đóng vai trò như “bộ não” của thế giới. Từ điện thoại, máy tính, xe điện, đến trí tuệ nhân tạo, mạng 5G/6G, tất cả đều phụ thuộc vào những mạch tích hợp siêu nhỏ nhưng có sức mạnh khổng lồ. Nếu một quốc gia không làm chủ được mạch tích hợp, rủi ro sẽ vô cùng lớn. Trước hết là về kinh tế, thứ hai về an ninh – quốc phòng. Ngoài ra, sự phụ thuộc còn khiến tiến trình đổi mới công nghệ bị kìm hãm. Một quốc gia muốn phát triển AI, IoT, xe điện hay hạ tầng viễn thông thế hệ mới đều cần vi mạch phù hợp. Nếu chỉ dựa vào nhập khẩu, chi phí cao, tốc độ đổi mới chậm và nguy cơ bị thao túng từ bên ngoài luôn hiện hữu.

Quang cảnh tọa đàm.

Đối với Việt Nam, việc tự chủ chip bán dẫn cần một lộ trình thực tế và có chọn lọc. Chúng ta khó cạnh tranh trực tiếp ở phân khúc bán dẫn siêu tiên tiến vốn đòi hỏi vốn đầu tư hàng chục tỷ USD và nền tảng công nghệ nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, có thể tập trung vào những mảng thiết thực, gắn liền với nhu cầu trong nước. Một là vi mạch công suất thấp và trung bình cho IoT, cảm biến, thiết bị thông minh và hạ tầng 6G – lĩnh vực có thị trường rộng và phù hợp năng lực hiện tại. Hai là mạch bảo mật, phục vụ chính phủ điện tử, quốc phòng, UAV và định danh thông minh – nơi Việt Nam có thế mạnh nhờ nghiên cứu an ninh mạng. Ba là mạch chuyên dụng (ASIC/FPGA) cho giao thông thông minh, AI tại biên và ứng dụng quốc phòng. Bốn là vi mạch năng lượng và xe điện, như bộ quản lý pin, điều khiển động cơ, chuyển đổi năng lượng, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp xanh.

Cùng quan điểm, ông Trần Kim Chung, Chủ tịch Hội đồng quản trị CT Group cho rằng nếu không tự chủ được sản xuất, Việt Nam có thể thất thoát dữ liệu quốc gia và mất quyền chủ động trong các tình huống khẩn cấp. Cần làm chủ toàn bộ công nghệ lõi, từ thiết kế, sản xuất đến thương mại hóa chip bán dẫn. Chúng ta cần tạo ra những sản phẩm "Made by Vietnam" để phục vụ dân sinh, quốc phòng - an ninh và tham gia cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường quốc tế.

Ảnh minh họa/Ban tổ chức cung cấp.

Hợp tác để phát triển sản phẩm đạt chuẩn trên nền tảng các loại chip

Về kết nối giới nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp công nghệ nhằm thúc đẩy tự chủ công nghệ lõi cho chuyển đổi số bền vững, Đại tá, Tiến sĩ Lê Hải Triều thông tin, hiện tại Bộ Công an đã xây dựng Đề án về “Xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên phát triển, vươn mình của dân tộc” với mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Mục tiêu đến năm 2030, nghiên cứu, làm chủ, ứng dụng một số công nghệ chip và vi mạch bán dẫn, robot và tự động hóa, sinh học, hóa học, vật liệu tiên tiến, công nghệ bảo an phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự. Bộ Công an giao Viện Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ (Cục Công nghiệp an ninh) chủ trì xây dựng đề án “Nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ để làm chủ công nghệ vi mạch bán dẫn bảo đảm quốc phòng, an ninh” trình Thủ tướng Chính phủ trong năm 2025.

Chia sẻ kinh nghiệm, việc thiết kế một con chip thông thường mất khoảng 2 năm, ông Trần Kim Chung thông tin: Với chip phục vụ chuyển đổi số, quy trình còn phức tạp hơn từ nghiên cứu, thiết kế, quang khắc, kiểm thử đến đóng gói. Nếu triển khai đồng loạt ngay từ bây giờ, sớm nhất cũng phải đến 2027 Việt Nam mới có sản phẩm. Ông đề xuất các cơ quan quản lý nhà nước cần xác định rõ các dòng chip cần phát triển trong nước, để doanh nghiệp cùng đại học nỗ lực nghiên cứu và đáp ứng.

Ông Chung cũng đề xuất việc Đại học Quốc gia Hà Nội cùng CT Group có thể hợp tác với các cơ quan quản lý nhà nước để đồng nghiên cứu, phát triển sản phẩm đạt chuẩn trên nền tảng các loại chip. Với thế mạnh trong bo mạch, cảm biến, UAV, tập đoàn sẵn sàng tham gia đáp ứng nhu cầu thị trường.

Theo PGS, TS Phạm Bảo Sơn, Phó giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN), là một trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước, ĐHQGHN hiện có 42 phòng thí nghiệm trọng điểm, gần 20 viện nghiên cứu và trung tâm khoa học công nghệ có khả năng triển khai các dự án lớn, giải quyết các bài toán chiến lược của Việt Nam... Với nền tảng đó, ĐHQGHN đã và đang tiên phong trong thực hiện các nghị quyết chiến lược của Trung ương đặc biệt là Nghị quyết số 57 về khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.  

Lễ ký kết thỏa thuận hợp tác giữa Đại học Quốc gia Hà Nội và CT Group.

Theo đó, ĐHQGHN cùng với CT Group hợp tác trên bốn trụ cột là đào tạo nhân lực chất lượng cao nhằm xây dựng các chương trình đào tạo, thực tập, nghiên cứu chung; gắn sinh viên với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp, hội nhập quốc tế. Nghiên cứu và chuyển giao công nghệ để đồng hành triển khai các dự án nghiên cứu ứng dụng, đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn, thiết bị bay không người lái. AI, đô thị thông minh và năng lượng sạch. Khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo, hình thành các phòng thí nghiệm, trung tâm sáng tạo chung để các nghiên cứu, ý tưởng của sinh viên, các nhà khoa học trở thành sản phẩm, dịch vụ có giá trị gắn với sát với nhu cầu của thị trường. Trách nhiệm xã hội cùng phối hợp triển khai các chương trình học bổng, giáo dục cộng đồng, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường.

Hiện nay, chip và công nghệ bán dẫn ngày nay không chỉ là sản phẩm công nghệ mà là yếu tố cấu thành chủ quyền quốc gia. Một nước không làm chủ được mạch tích hợp sẽ đối diện với rủi ro bị động, tụt hậu và phụ thuộc. Việt Nam, với chiến lược tập trung và đầu tư dài hạn, hoàn toàn có thể tự chủ ở những phân khúc trọng yếu, qua đó đảm bảo an ninh công nghệ và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.