Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo nghị định mới về đăng ký doanh nghiệp, trong đó có nội dung đáng chú ý liên quan đến các trường hợp không bắt buộc đăng ký hộ kinh doanh. Đây là một phần trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm đồng bộ với Luật Doanh nghiệp sửa đổi, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1.7.2025.

Theo dự thảo, nghị định mới sẽ thay thế Nghị định 01/2021/NĐ-CP, kế thừa và cập nhật nhiều quy định mới về hộ kinh doanh. Trong đó, một trong những điểm đáng chú ý là đề xuất miễn đăng ký hộ kinh doanh đối với hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối, cùng các hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ như bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, thời vụ hoặc làm dịch vụ có thu nhập thấp. Tuy nhiên, ngoại lệ vẫn được áp dụng với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Dự thảo cũng phân quyền cho UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được quy định mức “thu nhập thấp” cụ thể, phù hợp tình hình địa phương. Quy định này được đánh giá là tạo dư địa linh hoạt trong quản lý, đồng thời giảm gánh nặng thủ tục cho các nhóm kinh doanh siêu nhỏ.

Nghị định cũng làm rõ nguyên tắc đặt tên hộ kinh doanh. Theo đó, tên phải có cụm từ “Hộ kinh doanh” kèm theo tên riêng, không được sử dụng các từ ngữ dễ gây hiểu nhầm như “công ty”, “doanh nghiệp”, “tập đoàn”, cũng như các từ vi phạm thuần phong mỹ tục, văn hóa, đạo đức. Tên gọi không được trùng với tên hộ kinh doanh đã đăng ký trong cùng phạm vi xã, phường, đặc khu.

Dự kiến nghị định sẽ được ban hành và có hiệu lực đồng thời với Luật Doanh nghiệp sửa đổi, nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Hiện cả nước có hơn 5 triệu hộ kinh doanh, đóng góp khoảng 30% GDP và tạo việc làm cho hàng chục triệu người, là lực lượng kinh tế quan trọng nhưng vẫn chịu nhiều hạn chế về pháp lý và tiếp cận chính sách.

Trong khi đó, các động thái quản lý hộ kinh doanh cũng đang được đẩy mạnh. Ngay khi Nghị định 70/2023/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 1.6.2025, thị trường đã xuất hiện tình trạng một số hộ kinh doanh từ chối thanh toán chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt nhằm che giấu doanh thu, né tránh nghĩa vụ thuế.

Trước diễn biến này, ngày 4.6, Chi cục Thuế Khu vực I đã phát hành Thư ngỏ gửi các hộ và cá nhân kinh doanh, kêu gọi tuân thủ quy định pháp luật, không thực hiện các hành vi gian lận thuế, đồng thời kê khai đầy đủ doanh thu khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.

Cơ quan thuế đồng thời khuyến khích các hộ kinh doanh chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp để được hưởng các ưu đãi về đầu tư và thuế theo Nghị quyết số 198/2025/QH15, thể hiện tinh thần thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân trở thành động lực tăng trưởng của nền kinh tế.

Theo số liệu mới nhất từ ngành thuế, hiện có khoảng 37.000 hộ kinh doanh đạt doanh thu trên 1 tỉ đồng mỗi năm – nhóm có khả năng chuyển đổi và phát triển lên quy mô doanh nghiệp. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho hộ kinh doanh được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng thúc đẩy khu vực này phát triển minh bạch, bền vững hơn trong thời gian tới.