Doanh nghiệp tư nhân không chỉ lớn, mà còn phải mạnh

Các chuyên gia trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Thu Hiền

Chưa nhiều doanh nghiệp đủ khả năng vươn ra toàn cầu

Sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, nhưng luôn thể hiện bản lĩnh vươn lên mạnh mẽ. Đến nay, khu vực này đã lớn mạnh và khẳng định vai trò là một trong những động lực quan trọng hàng đầu của nền kinh tế.

Các báo cáo, ý kiến tại hội thảo cho thấy, từ chỗ chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong nền kinh tế, khu vực kinh tế tư nhân nay đã trở thành lực lượng đóng góp quan trọng vào GDP, thu ngân sách nhà nước, tạo việc làm cho người lao động và góp phần bảo đảm an sinh xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng thẳng thắn chỉ ra doanh nghiệp Việt Nam hiện nay tuy nhiều nhưng chưa mạnh, nhiều doanh nghiệp chưa đạt tầm khu vực. Về năng lực công nghệ, quản trị, điều hành và thương hiệu, vẫn còn rất ít doanh nghiệp đủ khả năng vươn ra toàn cầu.

Theo các chuyên gia, thách thức hiện nay không chỉ nằm ở vốn, công nghệ hay môi trường kinh doanh, mà quan trọng hơn là tư duy phát triển - dám mơ lớn, dám ra biển lớn, dám khẳng định thương hiệu Việt trên bản đồ thế giới.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, quan sát những doanh nghiệp tư nhân lớn của Việt Nam cho chúng ta hiểu về bức tranh của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, về kinh tế Việt Nam và về tương lai của Việt Nam,

Theo dữ liệu của VPE500 năm 2025 thì khu vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm chiếm đến 52,5% tổng doanh thu của khu vực doanh nghiệp tư nhân, là khu vực chiếm tỷ trọng lớn.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp bất động sản chiếm đến 32,4% tổng doanh thu, tuy nhiên, ông Đậu Anh Tuấn lưu ý việc khu vực này chỉ sử dụng 12% lao động.

Với khu vực công nghiệp, chế biến, chế tạo, doanh nghiệp khu vực này chỉ chiếm 9,7% doanh thu. Con số này cho thấy, để phát triển kinh tế tư nhân, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất là rất quan trọng và có rất nhiều yêu cầu đặt ra để đạt được mục tiêu này.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, dữ liệu cũng cho thấy chúng ta vẫn lệ thuộc vào bất động sản và tài chính, điều này tạo ra sức ép trong thời gian tới làm sao để chúng ta có được nhiều doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực chế biến, chế tạo, nông nghiệp và trong các lĩnh vực khác.

Từ phân tích của nhóm nghiên cứu, ông Đậu Anh Tuấn cũng lưu ý khả năng lan tỏa và kết nối của top 500 doanh nghiệp lớn vẫn còn hạn chế, tính dẫn dắt, tính đầu tàu của khối doanh nghiệp này hiện nay vẫn còn tương đối khiêm tốn.

Một lưu ý khác được chuyên gia nhắc tới là đổi mới sáng sáng tạo của các doanh nghiệp không có đột phá. Theo chuyên gia, quan sát một số chỉ số sẽ thấy các doanh nghiệp tư nhân lớn của Việt Nam ứng dụng công nghệ giúp hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả, rất hiếm có doanh nghiệp đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D), công nghệ lõi.

Một vấn đề được chuyên gia đề cập đến là doanh nghiệp tư nhân lớn còn thiếu chiến lược quốc tế hóa, ít doanh nghiệp trong nhóm xây dựng được thương hiệu để thành công ở nước ngoài.

“Dữ liệu của top VPE500 này có thể giúp chúng ta định hình được rằng doanh nghiệp mặc dù lớn nhưng chưa thật sự mạnh để dẫn dắt, để trở thành doanh nghiệp đầu tàu”, ông Đậu Anh Tuấn nhận định.

Thay đổi tư duy để nhiều doanh nghiệp vươn tầm quốc tế

Tại hội thảo, nhấn mạnh khu vực doanh nghiệp tư nhân Việt Nam phát triển năng động dù đối mặt nhiều thách thức, ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cho biết, môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều rào cản khiến doanh nghiệp không muốn lớn, chỉ duy trì quy mô “vừa đủ”.

Những khó khăn thể hiện ở chi phí tuân thủ cao, tính minh bạch và khả năng dự đoán chính sách còn yếu; liên kết theo chuỗi còn nhiều trở ngại…

Nhấn mạnh khu vực kinh tế tư nhân có vai trò hết sức quan trọng đối với sự tăng trưởng của nền kinh tế, chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, những rào cản trong thực tế thời gian qua đã khiến doanh nghiệp tư nhân gặp nhiều khó khăn để “lớn”.

Chuyên gia cũng ghi nhận sự đổi mới trong tư duy về vai trò của kinh tế tư nhân, đồng thời nhấn mạnh với những mục tiêu táo bạo đến năm 2023 có 2 triệu doanh nghiệp, có 20 doanh nghiệp lớn có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế… thì cần phải có bộ máy thực thi tốt, đồng thời thay đổi cách thức thực hiện để cải thiện môi trường kinh doanh, ban hành các chính sách phù hợp…

Theo bà Bùi Kim Thùy, Phó Chủ tịch President Club, Thành viên Hội đồng Cố vấn Harvard - Asia Pacific (APAB), muốn doanh nghiệp lớn mạnh, nền tảng cơ bản phải là chính sách.

Để kinh tế tư nhân phát triển, yếu tố then chốt là thay đổi tư duy và cách tiếp cận của Nhà nước trong việc tạo lập môi trường thuận lợi. Ảnh: Thu Hiền

Đánh giá cao hệ thống chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phát triển đã được ban hành trong thời gian gần đây, Bùi Kim Thùy cho rằng, các chính sách này có những bước đi đột phá, cụ thể, đã thể hiện sự đồng hành mạnh mẽ với kinh tế tư nhân để khu vực kinh tế tư nhân phát triển và go gobal (mở rộng thị trường quốc tế).

Để doanh nghiệp Việt vươn ra toàn cầu, bà Bùi Kim Thùy cho rằng, cần có sự đồng lòng, ủng hộ giữa khu vực chính sách và người tiêu dùng, trong đó có người tiêu dùng trong nước.

Sự ủng hộ của người tiêu dùng trong nước sẽ giúp doanh nghiệp dám bước đi và hoàn thiện dần, từ đó đi ra thế giới bằng chính thương hiệu và chuỗi giá trị do người Việt làm chủ.

Nhiều giải pháp quan trọng cũng đã được các chuyên gia đề cập. Bên cạnh tập trung vào việc cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh, hoàn thiện khung pháp lý để doanh nghiệp tư nhân phát triển thuận lợi hơn, các chuyên gia cũng cho rằng cần có cơ chế huy động nguồn lực dài hạn với chi phí hợp lý, nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học – công nghệ, tăng trưởng xanh và chuyển đổi số.

Bên cạnh việc ghi nhận những đóng góp to lớn của khu vực này, các nhà nghiên cứu cần tiếp tục mở rộng phân tích về các khía cạnh khác nhau của doanh nghiệp tư nhân lớn, đặc biệt là vấn đề quản trị hiện đại, khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, cũng như tác động lan tỏa đối với khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Các chuyên gia cũng lưu ý rằng Nhà nước giữ vai trò trung tâm trong việc định hướng, điều tiết và phân bổ nguồn lực cho phát triển, do đó cần có chính sách minh bạch, hiệu quả trong sử dụng các nguồn lực công, đặc biệt là đất đai - yếu tố đang nhận được sự quan tâm và kỳ vọng lớn từ cộng đồng doanh nghiệp.

Việc bảo đảm tiếp cận công bằng, hợp lý về đất đai, vốn và cơ hội đầu tư được xem là điều kiện quan trọng để khu vực kinh tế tư nhân phát huy hết tiềm năng, đóng góp mạnh mẽ hơn vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.

Trong đó, yếu tố then chốt được nhấn mạnh là thay đổi tư duy và cách tiếp cận của Nhà nước trong việc tạo lập môi trường thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển, hội nhập sâu rộng và từng bước hình thành những doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân có năng lực cạnh tranh quốc tế.

Tại hội thảo, TS Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, Nhà nước cần tiếp tục quan tâm và ban hành các chính sách hỗ trợ thiết thực hơn, nhằm thúc đẩy sự phát triển của khu vực doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là nuôi dưỡng và hình thành những doanh nghiệp lớn có khả năng dẫn dắt nền kinh tế.

Đồng thời bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp lớn sẽ tăng cường liên kết, hợp tác và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ hơn, đồng thời tiếp tục đồng hành cùng Nhà nước trong các chương trình phát triển kinh tế – xã hội thời gian tới.