Ngày 19-6, Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giữa nhiều vấn đề thời sự nổi lên của ngành, liên hệ trực tiếp đến đời sống người dân.

Đại biểu Quốc hội đã hỏi thẳng, chất vấn kỹ và bộ trưởng cũng thẳng thắn nêu gốc rễ vấn đề cũng như giải pháp khắc phục.

Gỡ bỏ tâm lý e ngại khi bỏ thuế khoán

Bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh được đại biểu chất vấn ngay ở những lượt đầu. Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nêu việc bỏ thuế khoán hộ kinh doanh từ 1-1-2026 gây tâm lý e ngại. Nhiều đại biểu đề nghị lùi thời hạn, cho thấy hộ kinh doanh không ngại nộp thuế mà lo thủ tục tính thuế phức tạp. Chính phủ có kế hoạch gì để việc thu thuế mới thuận lợi, chuyên nghiệp và tạo hứng khởi cho hộ kinh doanh?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, tạo minh bạch hoạt động kinh doanh, bình đẳng thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp (DN), thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình DN và mở rộng kinh tế chính thức.

Tuy nhiên do chính sách tác động hàng triệu hộ kinh doanh nên bộ đang chuẩn bị về pháp lý và công nghệ để hỗ trợ thực hiện, giảm gánh nặng thủ tục và chi phí cho các hộ kinh doanh. 

Trong đó rà soát, hoàn thiện chính sách thuế (sửa Luật Quản lý thuế, Luật Thu nhập cá nhân) theo hướng đơn giản, minh bạch, dễ thực hiện, giảm áp lực chuyển đổi mô hình DN cho hộ kinh doanh. Đồng thời tăng cường chuyển đổi số (hóa đơn điện tử từ máy tính tiền) để thu đúng, thu đủ, giảm thời gian và chi phí cho hộ kinh doanh.

Song song đó sẽ cung cấp miễn phí hệ thống khai thuế điện tử, phần mềm hóa đơn và kế toán hỗ trợ DN, nhất là hộ kinh doanh khó khăn, đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao chất lượng dịch vụ công và quản lý thuế. Đồng thời tăng cường truyền thông, đào tạo và tư vấn về hóa đơn điện tử và kê khai thuế cho các hộ kinh doanh, phối hợp chặt chẽ với cơ quan truyền thông.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nêu việc rất nhiều hộ, cá nhân, cá thể, hộ tư thương còn rất lúng túng về hóa đơn điện tử, sợ bị phạt; số khác lách luật, buộc khách thanh toán bằng tiền mặt.

Đáp lại, ông Thắng cho hay nhận thấy việc triển khai gặp nhiều vướng mắc nên Bộ Tài chính và Cục Thuế đã nỗ lực hướng dẫn, giải thích, hỗ trợ tối đa cho hộ kinh doanh và đến nay chưa phạt ai. Sau này khi đã triển khai, nếu hộ nào cố tình lúc đó phải có chế tài. Theo ông Thắng, chỉ có một vài trường hợp cố tình lách luật, vi phạm pháp luật thuế, bộ sẽ tăng cường phối hợp tuyên truyền để chấm dứt tình trạng này.

Liên quan đến thuế, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) chất vấn giải pháp tăng cường quản lý thuế hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử hiện gặp nhiều khó khăn, gian lận gây ảnh hưởng ngân sách nhà nước và cạnh tranh không lành mạnh.

Ông Thắng nêu hiện Bộ Tài chính đã quyết liệt triển khai ban hành quy định về hóa đơn, trách nhiệm nộp thuế. Nhờ vậy đã chuẩn hóa 95% cơ sở dữ liệu dân cư, kết nối, chia sẻ dữ liệu với ngân hàng và sàn thương mại điện tử; ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI) và đã thu được 23.000 tỉ đồng thuế từ 158 nhà cung cấp nước ngoài và 1.200 tỉ đồng từ 106.000 hộ cá nhân. Thu thuế thương mại điện tử trong 5 tháng tăng trưởng 55%, đạt trên 75.000 tỉ đồng.

Tới đây Bộ Tài chính sẽ hoàn thiện quy định về kinh doanh thương mại điện tử, định danh tổ chức/cá nhân, hướng dẫn kê khai thuế điện tử, nâng cấp cổng điện tử, tiếp cận hồ sơ từ nước ngoài. Cơ sở dữ liệu sẽ được hoàn thiện bằng AI để cảnh báo gian lận và rà soát tổ chức/cá nhân có thu nhập từ thương mại điện tử, nền tảng số.

Mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp năm 2030

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) đặt vấn đề thế giới và Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn kinh tế, nhiều DN rút lui, hoạt động sản xuất kinh doanh khó khăn, gây áp lực cho mục tiêu 2 triệu DN vào năm 2030 (nghị quyết 68). Bộ trưởng có giải pháp gì để phát triển DN về số lượng và chất lượng trong thời gian tới?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhìn nhận mục tiêu 2 triệu DN vào năm 2030 rất quan trọng, thể hiện khát vọng phát triển kinh tế mạnh mẽ nhưng cũng là thách thức lớn với sức cầu suy giảm và khó khăn trong, ngoài nước. 

Ông Thắng cho hay Bộ Tài chính tập trung tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, hiệu quả, tháo gỡ rào cản gia nhập và hoạt động. Bên cạnh đó rà soát, tháo gỡ vướng mắc về đầu tư, đất đai, xây dựng, quy hoạch.

Bộ cũng có giải pháp thúc đẩy chuyển đổi 5 triệu hộ kinh doanh (lực lượng tiềm năng lớn nhất để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu DN) sang DN. Muốn vậy, Bộ Tài chính đang hoàn thiện khung pháp lý, bãi bỏ thuế khoán (2026), hỗ trợ miễn thuế thu nhập DN ba năm, bãi bỏ thuế môn bài, cung cấp nền tảng số và phần mềm kế toán miễn phí, nâng cao năng lực quản trị.

Ngoài ra, nâng cao năng lực cạnh tranh, ưu tiên hỗ trợ DN về đất đai, vốn, thị trường, công nghệ và chuyển đổi số, giúp DN tăng khả năng chống chịu, giảm rút lui khỏi thị trường.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) nêu chính báo cáo của Bộ Tài chính nhận định kinh tế tư nhân đông nhưng chưa mạnh do thể chế pháp luật bất cập, chồng chéo. Theo ông Mai, Quốc hội đã ban hành nghị quyết 197, 198 và sửa đổi luật liên quan, vấn đề còn lại là triển khai thực hiện.

Ông Thắng cho hay nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và nghị quyết 198 của Quốc hội là những bước ngoặt trong tư duy phát triển, không chỉ khẳng định vị thế và vai trò của kinh tế tư nhân mà còn đưa ra các chủ trương, chính sách, giải pháp tổng thể, toàn diện, đột phá để phát triển kinh tế tư nhân và thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối. 

Về việc thực thi chủ trương, ông Thắng cho hay đối với những vấn đề đã chín, đã rõ, quan trọng, có tác động lớn đã được thể chế hóa ngay trong nghị quyết này. Chính phủ cũng ban hành nghị quyết 139 để triển khai nghị quyết 198.

Mặt khác, Chính phủ chỉ đạo khẩn trương rà soát, thể chế hóa các vấn đề thuộc phạm vi điều chỉnh của luật tại kỳ họp thứ 9 vào các dự thảo luật, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ. Nhiều dự án luật được thảo luận, như 12 dự án của Bộ Tài chính phục vụ nghị quyết 57 (Bộ Chính trị), nghị quyết 193 và 68 (Quốc hội).

Cuối cùng, Chính phủ giao các cơ quan nghiên cứu, xây dựng/sửa đổi văn bản pháp luật liên quan đến các nhiệm vụ, giải pháp chưa cấp bách của nghị quyết 68. Các nhiệm vụ khẩn trương đã được giao bộ, ngành triển khai theo kế hoạch hành động của Chính phủ (nghị quyết 68, 197, 198), tuân thủ sáu nguyên tắc: rõ người, rõ việc, thời gian, trách nhiệm, sản phẩm, thẩm quyền. Bộ Tài chính sẽ trình Quốc hội sửa đổi toàn diện các luật liên quan đến DN (kể cả DN tư nhân) tại kỳ họp thứ 10.