Số liệu từ báo cáo của Amazon Global Selling Việt Nam cho thấy năm 2023 có hơn 17 triệu sản phẩm của doanh nghiệp Việt đã được xuất khẩu, tăng 50% về giá trị và tăng 40% về số lượng đối tác bán hàng. Riêng trên nền tảng Alibaba.com, số lượng trung bình nhà mua hàng các sản phẩm Việt Nam tăng 55% còn số lượng sản phẩm của Việt Nam có mặt trên nền tảng này tăng 24%.

Đây là điểm nhấn được đưa ra tại Hội nghị: “Tiềm năng và cơ hội của thương mại điện tử xuyên biên giới tại Việt Nam,” do Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế Số (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 26/11, tại Hà Nội.

Mở rộng thị trường, tăng nhanh doanh số

Trong những năm gần đây, thương mại điện tử xuyên biên giới đã có tốc độ phát triển nhanh chóng. Báo cáo của Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế Số cho thấy nếu như năm 2021 nền tảng này đạt 1.900 tỷ USD thì năm 2023 đã đạt 2.300 tỷ USD và dự kiến đạt 7.938 tỷ USD vào năm 2030, tốc độ tăng trưởng trung bình tới 26,2%/năm.

Không nằm ngoài xu hướng đó, tại Việt Nam, thương mại điện tử tăng trưởng top đầu thế giới và khu vực, trong đó quy mô thương mại điện tử năm 2023 đạt 20,5 tỷ USD, quy mô kinh tế số đạt 30 tỷ USD, nằm trong top 3 Đông Nam Á và dự kiến đạt 45 tỷ USD vào năm 2025.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế Số đưa ra số liệu khảo sát cho thấy 53% số doanh nghiệp tham gia xuất khẩu thông qua sàn thương mại điện tử, 47% sử dụng website hoặc ứng dụng tự xây. Ngoài ra, 60% doanh nghiệp nghiệp cho biết giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu thông qua thương mại điện tử chiếm 10%-30%. Thị trường phổ biến ứng dụng thương mại điện tử cho hoạt động xuất khẩu, gồm: Hàn Quốc chiếm 45%; Trung Quốc chiếm 38%...

“Thương mại điện tử xuyên biên giới giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu, tăng nhanh doanh số, nắm bắt và phản hồi nhanh đối với nhu cầu thị trường và thoát khỏi giới hạn của thị trường về quy mô, mùa vụ cũng như xây dựng và nâng cao nhận diện thương hiệu ở thị trường nước ngoài, tạo lợi thế cạnh tranh đối với các doanh nghiệp xuất khẩu khác,” đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế Số nhấn mạnh.

Ông Liu Liang, đại diện Sở Thương mại Vân Nam, Chủ tịch Hiệp hội thương mại điện tử Vân Nam (Trung Quốc) cũng nhìn nhận, Việt Nam trong những năm gần đây đã có sự phát triển đáng chú ý trong lĩnh vực thương mại điện tử, với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm vượt 25%. Hơn nữa, Việt Nam có một lượng lớn người tiêu dùng trẻ, nhu cầu mua sắm trực tuyến quốc tế mạnh mẽ, điều này tạo mối quan hệ bổ trợ tự nhiên với thị trường Trung Quốc.

Các sản phẩm thế mạnh của Việt Nam như nông sản, hàng thủ công mỹ nghệ, quần áo và giày dép có tiềm năng rất lớn trên thị trường Trung Quốc. Ví dụ, thanh long, hạt điều và hạt càphê của Việt Nam đã thông qua các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới của Vân Nam, xuất hiện trên bàn ăn của người tiêu dùng Trung Quốc. Trong tương lai, cùng với việc tối ưu hóa logistics và chính sách, thị phần của những sản phẩm này sẽ còn tiếp tục mở rộng.

Để thúc đẩy hợp tác thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc, ông Liu Liang cho rằng cần xây dựng một hệ sinh thái thương mại điện tử hoàn chỉnh hơn, trong đó tiếp tục hoàn thiện mạng lưới logistics kho bãi, xây dựng thêm kho ngoại quan và trung tâm phân loại, đảm bảo hàng hóa Việt Nam thông quan nhanh chóng.

Cùng với đó, tập trung hỗ trợ công nghệ, thông qua dữ liệu lớn và công nghệ trí tuệ nhân tạo, thực hiện phân tích thị trường chính xác, giúp doanh nghiệp Việt Nam hiểu rõ hơn nhu cầu của người tiêu dùng Trung Quốc. Thúc đẩy các doanh nghiệp thương mại điện tử hai nước tổ chức nhiều hoạt động giao lưu và đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực thương mại điện tử có tầm nhìn quốc tế.

“Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển nhanh chóng hiện nay, hợp tác giữa Vân Nam và Việt Nam đã bước vào giai đoạn mới. Dựa vào lợi thế địa lý, chính sách và công nghệ của Vân Nam, chúng tôi có khả năng cung cấp dịch vụ tốt hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam, giúp sản phẩm chất lượng cao của Việt Nam thâm nhập thị trường Trung Quốc và thế giới,” ông Liu Liang nêu ý kiến.

Xây dựng hệ sinh thái xuất khẩu trực tuyến

Có thể thấy, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay, thương mại điện tử xuyên biên giới trở thành kênh xuất khẩu hàng hóa quan trọng, mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là doanh nghiệp siêu nhỏ tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, thách thức trong việc tiếp cận, triển khai ứng dụng thương mại điện tử xuyên biên giới. Đơn cử như: hạn chế về kiến thức và kỹ năng số; năng lực cạnh tranh chưa cao; thiếu thông tin thị trường và các vấn đề khó khăn liên quan đến rào cản pháp lý, thuế quan, logistics, thanh toán…

Bên cạnh đó, những biến động của thị trường quốc tế, các căng thẳng thương mại, cùng các yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn chất lượng đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn từ phía cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ.

Vì vậy, để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp, theo bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế Số, lãnh đạo Cục đã giao Trung tâm Phát triển thương mại điện tử nghiên cứu, phát triển Hệ sinh thái xuất khẩu trực tuyến (Ecomex) với các giải pháp cụ thể nhằm hiện thực hóa định hướng của Chính phủ, chung tay hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam đưa những sản phẩm có tiềm năng xuất khẩu tiếp cận thị trường quốc tế qua thương mại điện tử.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng tổ chức các chương trình đạo tạo thương mại điện tử xuyên biên giới qua đó nâng cao năng lực, phổ biến các quy định, thủ tục và kiến thực mới cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, tại hội nghị này, Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và một số doanh nghiệp đã ký MOU cam kết đồng hành thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới, hỗ trợ doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ của Việt Nam tìm kiếm cơ hội xuất khẩu trực tuyến, đưa hàng Việt hiện diện nhiều hơn tại thị trường quốc tế nhờ thương mại điện tử.

Trong khi đó, đại diện Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam cho biết nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu qua thương mại điện tử, đơn vị đã xây dựng quy trình tiếp nhận hàng hóa, lưu kho, đóng gói, vận chuyển... giúp các khách hàng thương mại điện tử tối ưu chi phí vận hành, nâng cao trải nghiệm.

Cùng đó, Bưu điện Việt Nam cũng xây dựng nền tảng số dựa trên lợi thế hạ tầng về logistics phục vụ tổ chức phân phối hàng hóa từ nhà sản xuất đến hệ thống bán lẻ và người tiêu dùng, cũng như hỗ trợ các hộ sản xuất nông nghiệp, doanh nghiệp kinh doanh nông sản, đặc sản tiếp cận với thương mại điện tử.

“Mục tiêu đến năm 2030, giá trị phân phối hàng hoá qua mạng lưới của Bưu điện Việt Nam đạt 1 tỷ USD và xây dựng mạng lưới chuyển đổi số cho khoảng 500.000 điểm bán lẻ trên toàn quốc,” đại diện Bưu điện Việt Nam cho hay.