Thị trường tài sản mã hóa: Làm sao để sàn Việt Nam đủ sức cạnh tranh?

Việt Nam hiện là 1 trong 5 quốc gia dẫn đầu thế giới về mức độ phổ cập tiền mã hóa, với quy mô nắm giữ ước tính lên đến 100 tỷ USD. Con số ấn tượng này không chỉ cho thấy sức hấp dẫn của thị trường mà còn hé lộ tiềm năng khổng lồ chưa được khai thác. Trong bối cảnh đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025 về việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong thời hạn 5 năm được xem là bước đi mang tính lịch sử. Lần đầu tiên, một khung pháp lý được thiết lập cho loại tài sản mới mẻ và phát triển nhanh chóng này.

Tại talkshow "Hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa" sáng ngày 19/09, các chuyên gia nhận định hành lang pháp lý sẽ giúp giảm thiểu rủi ro đầu cơ, hạn chế hoạt động của các nền tảng không được quản lý, đồng thời mở ra cơ hội để Việt Nam từng bước trở thành trung tâm tài sản mã hóa có quản lý tại châu Á. Đáng chú ý, báo cáo của Triple A cho thấy hơn 20% dân số Việt Nam sở hữu tài sản số và nhiều nhà đầu tư sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ thuế nếu được pháp luật bảo vệ quyền lợi.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là mô hình sàn giao dịch nào sẽ phù hợp với Việt Nam? Cần những chính sách gì để thị trường vận hành minh bạch, an toàn và thu hút được dòng vốn quốc tế?

Các diễn giả chia sẻ tại talkshow sáng ngày 19/09/2025. Ảnh chụp màn hình.

Tác động của Nghị quyết 05

Ông Võ Trung Tín - Phó Chủ tịch Chi hội Blockchain TPHCM (HBA) cho rằng điểm mạnh lớn nhất của Nghị quyết là tạo ra quy định cụ thể, rõ ràng để quản lý tài sản mã hóa. Trước đây, người dân luôn mơ hồ không biết giao dịch có hợp pháp hay không, được pháp luật bảo hộ hay không. "Khi Nhà nước có điểm mở để quản lý rõ ràng, minh bạch, đây là bước phát triển cực kỳ quan trọng", ông Tín nhấn mạnh. Đối với nhà đầu tư, những quy định thí điểm sẽ giúp họ hiểu rõ hoạt động được quản lý bởi cơ quan nào, thực hiện ra sao và bảo hộ như thế nào, thay vì đầu tư những khoản tiền lớn trong sự hoang mang.

Từ góc độ nhà đầu tư, ông Phạm Duy Đông - Nhà sáng lập Saigontradecoin, một trong những cộng đồng crypto thời kỳ đầu ở Việt Nam, chia sẻ Nghị định 05 có 2 tác động tích cực lớn.

Thứ nhất, nghị quyết đã "nâng tầm nhà đầu tư thành chính danh". Trước đây, nhà đầu tư tiền mã hóa (thường bị gọi là "tiền ảo") gần như bị xã hội đánh đồng với lừa đảo, đa cấp. Hiện nay, khi có khung pháp lý, họ được công nhận là nhà đầu tư.

Thứ hai, quan trọng hơn cả là nhà đầu tư sẽ được pháp luật bảo vệ. Sau thời gian thử nghiệm và đi vào hoạt động chính thống, khi có tranh chấp với chủ dự án hoặc sàn giao dịch, nhà đầu tư sẽ không còn ở thế yếu. Hiện tại, mọi rủi ro khi giao dịch trên các sàn quốc tế đều do nhà đầu tư gánh chịu, kể cả khi sàn bị “hack” tài khoản. "Khi hoạt động trong nước với chính sách minh bạch, sẽ có cơ quan bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Dù không kỳ vọng điều này diễn ra sớm, nhưng đây là những bước khởi đầu quan trọng" - ông Đông nói.

Ưu tiên giáo dục cộng đồng và hoàn thiện pháp lý

Trong giai đoạn thí điểm 5 năm, ông Võ Trung Tín cho rằng ưu tiên hàng đầu là giáo dục cộng đồng. Công nghệ blockchain và các sản phẩm như NFT, tiền mã hóa còn quá mới mẻ. Nếu cộng đồng hiểu rõ tài sản họ đang khai thác là gì, được Nhà nước bảo hộ ra sao, thì thị trường mới có thể phát triển ổn định và bền vững. Việc giáo dục cần được thực hiện rộng khắp, không chỉ từ chuyên gia mà còn thông qua các văn bản, định nghĩa chi tiết, rõ ràng để người dân có nguồn tham khảo chính thống.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Lê Hữu Quang Vinh - Giám đốc phát triển Viction, Công ty blockchain của Việt Nam nhấn mạnh khung pháp lý bao quát và rõ ràng là nền tảng cốt lõi. Hiện tại, luật mới chỉ rõ ràng ở mảng sàn giao dịch tập trung, trong khi các phân ngành nhỏ khác như tài chính phi tập trung (DeFi) - xu hướng của tương lai - lại chưa được đề cập. Thị trường thế giới không dừng lại ở sàn tập trung mà đang hướng tới giao dịch phi tập trung (on-chain). Để bắt kịp thế giới trong 5 năm tới, cần một hành lang pháp lý bao quát hơn.

Về sự rõ ràng, ông Vinh cho biết doanh nghiệp cần những văn bản hướng dẫn cụ thể để hiểu đúng luật. Nếu không, họ buộc phải hoạt động theo cách hiểu thận trọng nhất, điều này vô tình làm hạn chế không gian phát triển của doanh nghiệp và các sản phẩm mà nhà đầu tư có thể tiếp cận.

Điều kiện mở sàn giao dịch có đủ để cạnh tranh với sàn quốc tế và thu hút nhà đầu tư?

Các yêu cầu để mở sàn giao dịch tại Việt Nam rất khắt khe, như vốn điều lệ tối thiểu 10,000 tỷ đồng. Trả lời cho câu hỏi điều kiện này có đủ để sàng lọc doanh nghiệp uy tín và cạnh tranh với sàn quốc tế, Luật sư Phan Vũ Tuấn - Trưởng Văn Phòng Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam cho rằng có nhiều yếu tố để tạo nên uy tín của một sàn giao dịch, vốn chỉ là một trong nhiều yếu tố đó. Nhà đầu tư còn quan tâm đến tính bảo mật thông tin, bảo mật giao dịch và đảm bảo tài sản không bị mất. Các yêu cầu hiện tại là những điều kiện cơ bản, tạm thời trong giai đoạn thử nghiệm. "Trong giai đoạn thử nghiệm, càng chắc chắn càng tốt vì sẽ có nhiều biến số chúng ta chưa lường trước được", ông Tuấn nói. Việc các đơn vị phải đáp ứng những điều kiện khắt khe nhất để đảm bảo chống rửa tiền, bảo vệ hệ thống tài chính quốc gia và quan trọng nhất là bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

Ông Lê Hữu Quang Vinh đồng tình, vốn là một yếu tố phù hợp để đánh giá uy tín trong giai đoạn sơ khai, dù mức 10,000 tỷ đồng là "an toàn, thậm chí quá an toàn" so với nhiều thị trường khác. Tuy nhiên, để cạnh tranh với quốc tế, vấn đề nằm ở khung pháp lý chung. Nếu luật không rõ ràng cho các đơn vị trung gian khác (như cổng thanh toán), sàn giao dịch sẽ không thể cung cấp trải nghiệm tốt nhất cho người dùng và khó lòng cạnh tranh.

Kiểm soát giao dịch chợ đen và thu hút nhà đầu tư về sàn chính thức

Nghị quyết quy định sau 6 tháng kể từ khi sàn chính thức hoạt động, các giao dịch ngoài hệ thống sẽ bị xử lý nghiêm. Luật sư Phan Vũ Tuấn nhìn nhận mục tiêu cuối cùng là bảo vệ nhà đầu tư. Khi có quy định, Chính phủ có thể quản lý luồng tiền, phòng chống tội phạm, tăng thu ngân sách từ thuế và phí. Nhà đầu tư khi tham gia vào các sàn được cấp phép sẽ được bảo vệ khỏi các dự án lừa đảo, vì các tài sản niêm yết đã qua thẩm định. "Chúng ta không nên nhìn quy định này dưới góc độ tiêu cực. Đây là nỗ lực để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho tất cả các bên", ông Tuấn khẳng định.

Từ góc độ người dùng, ông Phạm Duy Đông đưa ra 4 yếu tố để khuyến khích nhà đầu tư chuyển tài sản về sàn trong nước.

• Bảo mật: Tài sản phải được đảm bảo an toàn tuyệt đối, có cơ chế xử lý minh bạch khi xảy ra sự cố.
• Thanh khoản: Phải có khối lượng giao dịch đủ lớn để nhà đầu tư có thể mua bán ngay lập tức.
• Chăm sóc khách hàng: Hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả khi nhà đầu tư gặp sự cố, ví dụ như chuyển tiền nhầm mạng lưới (chain).
• Sản phẩm đa dạng: Cung cấp nhiều loại tài sản để nhà đầu tư có nhiều lựa chọn giao dịch.

Ông Đông nhấn mạnh: "Nếu dịch vụ của sàn nội địa tốt hơn sàn quốc tế, không có lý do gì nhà đầu tư lại giao dịch ở nước ngoài".