Giành lợi thế sân nhà ở 'cuộc chiến' thương mại điện tử
“Cuộc chiến” thương mại điện tử (TMĐT) không chỉ cuộc cạnh tranh về giá, mà còn cuộc đua công nghệ, dữ liệu và trải nghiệm khách hàng. Lợi thế sân nhà chỉ thật sự được phát huy khi doanh nghiệp Việt đổi mới, đầu tư vào công nghệ và dám thay đổi mô hình kinh doanh.
Làm chủ công nghệ để làm chủ cuộc chơi
Thương mại điện tử (TMĐT) đang định hình lại cách người Việt tiêu dùng, mở ra cơ hội chưa từng có cho doanh nghiệp. Theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), quy mô thị trường TMĐT Việt Nam năm 2024 ước đạt 32 tỷ USD, tăng trưởng 27% so với năm trước. Trong đó, con số bán lẻ hàng hóa trực tuyến chiếm 22,5 tỷ USD cho thấy người tiêu dùng Việt ngày càng tin tưởng, lựa chọn mua sắm trực tuyến. TMĐT cũng chiếm khoảng 12% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.
Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội là thách thức rất lớn, đặc biệt khi sân chơi này ngày càng bị tác động bởi “ông lớn” nước ngoài (như: Alibaba, Shein, Taobao, Temu…). Với sự phát triển của công nghệ, chỉ một thao tác đặt hàng tại phiên livestream (phát trực tiếp), hàng hoá từ nước ngoài giao thẳng tới tay người tiêu dùng trong nước với tốc độ chóng mặt. Điều này tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp nội địa bởi sự chênh lệch về nguồn lực, công nghệ, giá thành sản phẩm và khả năng tiếp cận dữ liệu người dùng.
Với 15 năm kinh doanh trên các sàn TMĐT, cố vấn cho TMĐT cho nhiều đơn vị lớn và từng bán được 35.000 đơn hàng/ngày, ông Đỗ Quang Huy - CEO Ecotop cho rằng, doanh nghiệp Việt cần chuyển đổi mạnh mẽ từ bán hàng cảm tính sang bán hàng dữ liệu hóa.
Một trong những giải pháp được ông Huy đưa ra là nhân bản livestream tự động trên các nền tảng TMĐT. Theo ông Huy, điều này không chỉ giúp cá nhân hóa nội dung bán hàng, tối ưu chỉ số (như hình ảnh, giá bán, mô tả sản phẩm), mà còn đem đến trải nghiệm mua sắm nhất quán và có thể tùy chỉnh theo người dùng.
“Khách hàng có thể tiếp cận sản phẩm mọi lúc, mọi nơi theo thời gian của riêng họ, không còn bị bó buộc vào khung giờ phát sóng. Điều này giúp tăng tỷ lệ tiếp cận và chuyển đổi đáng kể”, ông Huy chia sẻ.
Nằm trong xu thế chung, ngành TMĐT cũng cần phải thích nghi với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (Al). Theo bà Lê Minh Trang, Quản lý cấp cao tại NielsenIQ Việt Nam, AI đang rút ngắn khoảng cách giữa nhà phân phối và người tiêu dùng. Doanh nghiệp nào chậm ứng dụng AI sẽ bị bỏ lại phía sau.
Người dân kết hợp với doanh nghiệp trong phiên livestream bán sản phẩm trên sàn TMĐT
“Hành vi tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng, đặc biệt ở thế hệ Gen Z - nhóm người tiêu dùng “xương sống” của TMĐT hiện nay. AI sáng tạo hỗ trợ người tiêu dùng tìm kiếm, ra quyết định mua sắm thông minh hơn. Điều này buộc doanh nghiệp phải nhanh chóng ứng dụng công nghệ để nắm bắt hành vi người dùng theo thời gian thực”, bà Trang cho biết.
Ông Nguyễn Ngọc Dũng - Chủ tịch VECOM đánh giá, doanh nghiệp muốn giành lợi thế cần đầu tư vào phần mềm, AI và các công nghệ hỗ trợ thông minh để tối ưu hóa hoạt động”. Hiện nay, AI được ứng dụng rộng rãi trong các khâu như: Cá nhân hóa trải nghiệm người dùng thông qua hành vi tìm kiếm, lịch sử mua hàng để gợi ý sản phẩm phù hợp. Dự đoán nhu cầu tiêu dùng giúp chủ động nhập kho, quản lý tồn kho và chuỗi cung ứng.
“Al ngày càng hỗ trợ doanh nghiệp trong mọi hoạt động TMĐT như chăm sóc khách hàng 24/7 bằng chatbot và trợ lý ảo, thay thế các trung tâm hỗ trợ truyền thống. AI giúp phát hiện các hành vi bất thường trong thanh toán hoặc giao dịch. AI phân tích hiệu quả quảng cáo theo thời gian thực, từ đó đưa ra điều chỉnh nội dung phù hợp với từng phân khúc khách hàng”, ông Dũng khuyến nghị.
Doanh nghiệp trong nước cạnh tranh với doanh nghiệp ngoại trong cuộc chiến TMĐT
Cẩn trọng tránh “bảo hộ ngược”
Ông Đỗ Hữu Hưng - CEO Accesstrade Việt Nam (đơn vị vận hành nền tảng tăng trưởng doanh thu) cho rằng, đã đến lúc doanh nghiệp Việt cần đánh giá lại chiến lược, thích nghi với xu hướng mới của hoạt động TMĐT. Theo ông Hưng, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng và sở hữu kênh bán hàng riêng để bổ trợ hoạt động bán hàng trên đa nền tảng.
“Chúng ta cần tận dụng livestream, affiliate marketing (tiếp thị liên kết) và xu hướng bán hàng mới. Doanh nghiệp áp dụng công nghệ AI, blockchain (dữ liệu lớn) trong vận hành để tối ưu hiệu quả, giảm thời gian, nguồn lực”, ông Hưng đề xuất.
Bên cạnh thay đổi chiến lược, ứng dụng công nghệ, doanh nghiệp TMĐT trong nước cũng mong muốn cơ quan chức năng có quy định nhằm tạo ra một sân chơi bình đẳng giữa các doanh nghiệp hoạt động hợp pháp tại Việt Nam và các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới.
Là một trong các sàn TMĐT hàng đầu tại Việt Nam, ông Phan Mạnh Hà - Giám đốc Đối ngoại Shopee cho biết, sàn TMĐT có pháp nhân tại Việt Nam phải tuân thủ nhiều quy định khác nhau. Trong khi đó, sàn TMĐT xuyên biên giới bán hàng sang Việt Nam nhưng không phải chịu quy định, không chịu trách nhiệm đối với người tiêu dùng Việt Nam.
Nền tảng phân tích dữ liệu Metric.vn cho biết, 6 tháng đầu năm 2025, doanh số bán hàng trên Shopee, Lazada, Tiki và TikTok Shop đạt 202.300 tỷ đồng (khoảng 7,7 tỷ USD), tăng gần 42% so với cùng kỳ năm 2024.
“Cơ quan chức năng tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng, tránh tình trạng bảo hộ ngược, vô tình tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp không hiện diện tại Việt Nam. Người làm thật, tuân thủ pháp luật thì chịu nhiều nghĩa vụ, còn người ở ngoài biên giới thì không”, ông Hà đề xuất.
Theo bà Lại Việt Anh - Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), TMĐT là một trong những trụ cột của chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế cho doanh nghiệp Việt Nam. Mỗi năm, hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã đã tiếp cận chương trình đào tạo kỹ năng thực chiến (từ vận hành gian hàng, livestream bán hàng xuyên biên giới, đến ứng dụng AI trong quảng cáo và phân tích hành vi người tiêu dùng). TMĐT trở thành nền tảng phổ cập cho doanh nghiệp, mở ra cơ hội để sản phẩm Việt Nam vươn xa.
In bài viết
