Gỡ rào cản và nâng năng lực cạnh tranh để khu vực tư nhân bứt phá mạnh mẽ

Trong phiên thảo luận buổi chiều tại Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025, bà Trịnh Thị Hương - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) cho biết, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 4/5/2025 đã khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế. Đây cũng là định hướng nhất quán của Đảng và Nhà nước trong việc phát huy tiềm năng khu vực tư nhân và đặt nền tảng cho tiến trình cải cách thể chế, nhằm bảo đảm tăng trưởng bền vững trong giai đoạn tới.

Theo bà Hương, trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng cao - từ mức 8% năm 2025 đến kỳ vọng đạt hai con số trong những năm tiếp theo, khu vực tư nhân được kỳ vọng tiếp tục đóng vai trò chủ lực, mở rộng quy mô sản xuất, gia tăng năng suất và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. 

Toàn cảnh phiên thảo luận buổi chiều tại Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025. Ảnh: Đức Thanh. 

Hiện Việt Nam có gần một triệu doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh, tạo ra khoảng một nửa GDP, sử dụng phần lớn lực lượng lao động và đóng góp đáng kể vào ngân sách. Tuy nhiên, mức độ đóng góp vẫn chưa tương xứng với tiềm năng: doanh nghiệp tư nhân trong nước chỉ chiếm khoảng 30% kim ngạch xuất khẩu, trong khi khu vực FDI chiếm hơn 70%. Điều này phản ánh năng lực cạnh tranh còn hạn chế, nhất là trong các ngành có giá trị gia tăng cao.

Bà Hương cho biết, thực tế cho thấy khu vực tư nhân đang đối mặt với ba nhóm rào cản lớn trong quá trình phát triển. Rào cản đầu tiên liên quan đến tư duy quản lý, thể chế và môi trường kinh doanh. Dù đã có nhiều chuyển biến, thủ tục hành chính ở một số lĩnh vực vẫn phức tạp, đặc biệt là đất đai, đầu tư, kiểm định sản phẩm hay các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Những vướng mắc này làm tăng chi phí tuân thủ và kéo dài thời gian triển khai dự án.

Nhận thức rõ những tồn tại này, Chính phủ đang thúc đẩy mạnh mẽ cải cách thể chế. Hai nhóm giải pháp đầu tiên trong Nghị quyết 68 đều tập trung đổi mới tư duy quản lý và nâng cao chất lượng cơ chế – chính sách. Thủ tướng cũng yêu cầu triển khai mục tiêu “ba giảm”: giảm chi phí, giảm thời gian và giảm điều kiện kinh doanh không cần thiết.

Tại kỳ họp Quốc hội gần đây, Chính phủ trình phương án sửa đổi Luật Đầu tư, trong đó Bộ Tài chính kiến nghị nhiều nội dung theo hướng mở rộng hậu kiểm, đơn giản hóa thủ tục và tăng tính minh bạch. Đồng thời, Bộ Tài chính đang xây dựng dự thảo Nghị quyết 02/NQ-CP mới để trình Chính phủ xem xét, nhằm tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Rào cản thứ hai liên quan đến khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Với hơn 98% doanh nghiệp thuộc nhóm nhỏ và siêu nhỏ, phần lớn phải ưu tiên nguồn lực cho vận hành và duy trì dòng tiền, khiến việc đầu tư công nghệ hay R&D gặp nhiều hạn chế. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến năng suất và khả năng cạnh tranh.

"Các khuyến nghị về việc giảm chi phí công nghệ thông tin, mở rộng tiếp cận vốn và tạo điều kiện để doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ được xem là phù hợp với nhu cầu hiện nay. Nhiều chính sách về thuế, phí và các cơ chế ưu đãi cũng đang trong quá trình rà soát, hoàn thiện theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất và cải thiện năng lực cạnh tranh” - bà Hương cho biết.

Rào cản thứ ba là năng lực nội tại của doanh nghiệp. Để phát triển bền vững, doanh nghiệp cần tư duy chiến lược dài hạn, năng lực quản trị và văn hóa tuân thủ pháp luật. Một bộ phận doanh nghiệp còn hạn chế trong quản trị tài chính và minh bạch thông tin, dẫn đến khó khăn khi tiếp cận vốn hoặc hợp tác với đối tác quốc tế. Do vậy, song song với cải cách thể chế, việc nâng cao năng lực quản trị và đạo đức kinh doanh là yếu tố quyết định để tăng sức cạnh tranh của khu vực tư nhân.

Kết thúc phần thảo luận, đại diện Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) khẳng định, dù khu vực tư nhân còn đối mặt nhiều thách thức, hệ thống chính sách của Đảng và Nhà nước đang chuyển động mạnh mẽ theo hướng cải thiện môi trường kinh doanh và nâng chuẩn thể chế. Khi các cải cách này đi vào thực chất và doanh nghiệp đồng thời nâng cao năng lực nội tại, khu vực kinh tế tư nhân sẽ có điều kiện thuận lợi hơn để trở thành động lực tăng trưởng bền vững của nền kinh tế Việt Nam.