Nâng cấp vận tải thủy nội địa: Bước ngoặt chiến lược hướng tới hệ thống logistics xanh và hiện đại

Định hướng đến năm 2050, đường thủy nội địa trở thành phương thức vận tải xương sống trong vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn và trung chuyển nội địa - ven biển, chiếm tỷ trọng trên 35% tổng sản lượng vận tải quốc gia. (Ảnh minh họa) 

Với gần 42.000 km sông ngòi nhưng mới khai thác hiệu quả khoảng 41%, Việt Nam sở hữu lợi thế tự nhiên hiếm có nhưng chưa được khai thác tương xứng. Hệ thống luồng tuyến, cảng bến và phương tiện phần lớn ở cấp kỹ thuật thấp, thiếu đồng bộ, làm hạn chế khả năng tiếp nhận tàu lớn và kết nối đa phương thức. Đề án đặt mục tiêu khắc phục tình trạng này thông qua đầu tư đồng bộ, hiện đại, gắn với chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Mục tiêu đến 2035: Hiện đại hóa luồng tuyến, tăng mạnh thị phần

Theo lộ trình, đến năm 2035 sẽ nâng cấp tối thiểu 3.000 km luồng tuyến, giải quyết toàn bộ các điểm nghẽn về độ sâu và tĩnh không, cho phép tàu tải trọng 1.000 - 2.000 tấn và tàu container vận hành ổn định. Thị phần vận tải đường thủy dự kiến tăng lên 25 - 30%, riêng container đạt 15 - 20%.

Đồng thời, sẽ hình thành các hành lang vận tải trọng điểm kết nối với cảng biển cửa ngõ như Hải Phòng và Cái Mép - Thị Vải. Ít nhất 10 cảng đầu mối đạt chuẩn container tại khu vực Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Tỷ lệ bến được quản lý chính quy sẽ tăng lên trên 85%, trong khi các bến tự phát giảm tối thiểu 20%.

Về phương tiện, 100% tàu VR-SB (tàu pha sông biển) sẽ được trang bị hệ thống giám sát hành trình và thiết bị an toàn tiên tiến. 50% cảng thủy lớn ứng dụng điều hành điện tử. Dự kiến hình thành ít nhất 5 doanh nghiệp vận tải thủy quy mô lớn, có khả năng dẫn dắt thị trường. Việc áp dụng mô hình “cảng xanh - tuyến xanh - phương tiện xanh” sẽ giúp giảm phát thải CO₂ tối thiểu 10% so với năm 2020.

Tầm nhìn 2050: Là trụ cột vận tải quốc gia, cạnh tranh khu vực

Đến năm 2050, vận tải đường thủy sẽ trở thành phương thức chủ lực, chiếm trên 35% cơ cấu vận tải quốc gia. Hệ thống luồng tuyến đạt chuẩn khu vực, tích hợp logistics thông minh, vận hành số hóa và tự động hóa. Từ 80 - 90% phương tiện sử dụng nhiên liệu sạch, hoàn thiện lộ trình chuyển đổi xanh.

Doanh nghiệp Việt Nam sẽ tham gia sâu vào chuỗi vận tải trên sông Mekong, hệ thống logistics ASEAN và các tuyến vận tải ven biển quốc tế.

Đề án cũng góp phần trực tiếp vào mục tiêu giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hỗ trợ tăng trưởng GDP hai con số và hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.