Đăng ký sở hữu trí tuệ - Chiến lược cạnh tranh cho sản phẩm chủ lực

Việc đăng ký, quản lý quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu, thương hiệu là công cụ pháp lý bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp (ảnh minh hoạ). 

Đẩy mạnh hỗ trợ

Thông qua chương trình Hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2021 - 2030, đến nay, thành phố "tiếp sức" 18 nhiệm vụ trọng điểm, biến những sản phẩm đặc trưng của địa phương thành tài sản trí tuệ được pháp luật bảo hộ.

Hiện nay, thành phố có 126 thương hiệu cộng đồng được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ (3 chỉ dẫn địa lý, 5 nhãn hiệu chứng nhận, 118 nhãn hiệu tập thể). Điển hình như chỉ dẫn địa lý "Thuốc lào Vĩnh Bảo", nhãn hiệu chứng nhận "Nước mắm Cát Hải", hay các nhãn hiệu tập thể "Táo Bàng La", "Rươi Vĩnh Bảo"...

Theo bà Đoàn Thị Nhung, Phó chủ tịch UBND xã Vĩnh Thịnh, giấy chứng nhận nhãn hiệu trao cho nông dân, hợp tác xã (HTX) không chỉ là công cụ pháp lý sắc bén để bảo vệ thành quả lao động, mà còn tạo bệ phóng giúp nâng cao giá trị sản phẩm. Từ đó, người nông dân, HTX mở rộng cánh cửa vào các thị trường khó tính, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ, số đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn thành phố mỗi năm tăng từ 10 - 15%. Trong đó, đăng ký nhãn hiệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, cho thấy doanh nghiệp chú trọng hơn đến xây dựng và bảo vệ thương hiệu. Đơn đăng ký sáng chế và giải pháp hữu ích cũng có sự tăng trưởng, tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao, cơ khí chế tạo và tự động hóa, phản ánh đúng định hướng phát triển công nghiệp của thành phố.

Thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ chủ động triển khai nhiều hoạt động để hỗ trợ doanh nghiệp, từ việc ươm mầm ý tưởng, tra cứu thông tin, định hình tài sản trí tuệ cho đến bảo hộ thành công quyền sở hữu. Hội thảo phổ biến kiến thức nền tảng, tập huấn chuyên sâu và tư vấn trực tiếp được tổ chức thường xuyên, không chỉ hướng đến doanh nghiệp mà còn mở rộng tới hợp tác xã, viện nghiên cứu và trường đại học. Đặc biệt, thành phố đưa vào hoạt động Trạm tra cứu thông tin sở hữu trí tuệ (IP Platform) là công cụ hữu hiệu, giúp cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức dễ dàng tra cứu thông tin về sở hữu trí tuệ.

Đồng chí Nguyễn Cao Thắng, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết, khi khoa học, công nghệ, kinh tế số ngày càng phát triển, việc đăng ký, quản lý quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu, thương hiệu thực sự là công cụ pháp lý bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp. Đây cũng là tài sản vô hình cốt lõi tạo nên giá trị cạnh tranh và uy tín của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trên thị trường. Phát triển tài sản trí tuệ và chủ động đăng ký bảo hộ tại thị trường quốc tế cũng trở thành yêu cầu bắt buộc, nhiệm vụ chiến lược để sản phẩm, hàng hóa Hải Phòng có thể cạnh tranh sòng phẳng và bền vững trên sân chơi toàn cầu.

Đối mặt nhiều thách thức 

Doanh nghiệp cần coi sở hữu trí tuệ là khoản đầu tư lâu dài và cần đưa chi phí bảo hộ sở hữu trí tuệ vào cơ cấu chi phí tất yếu của hoạt động xuất khẩu, giống như chi phí logistics hay marketing (ảnh minh hoạ). 

Câu chuyện cà phê Buôn Ma Thuột bị đăng ký bảo hộ bản quyền, kẹo dừa Bến Tre bị đăng ký tại Mỹ hay nước mắm Phú Quốc trải qua hành trình pháp lý gian nan mới được công nhận chỉ dẫn địa lý tại Liên minh châu Âu là những bài học vô cùng đắt giá. Đây là lời cảnh báo trực tiếp cho nhiều sản phẩm thế mạnh của Hải Phòng như nước mắm Cát Hải, các sản phẩm nông sản chế biến và hàng thủ công mỹ nghệ.

Tại hội thảo “Bảo hộ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ra nước ngoài cho sản phẩm xuất khẩu” do Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp Cục Sở hữu trí tuệ tổ chức trong tháng 8/2025, các chuyên gia, doanh nghiệp đã chỉ ra “khoảng trống” trong lĩnh vực này. Đó là nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ còn gặp khó khăn về chi phí và nhân lực trong việc xác lập, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho nhãn hiệu, thương hiệu. Nhân lực am hiểu sở hữu trí tuệ còn hạn chế, trong khi quy trình đăng ký, gia hạn, tra cứu, giám sát xâm phạm phức tạp. Một bộ phận doanh nghiệp, hợp tác xã và người nông dân vẫn có tâm lý cho rằng việc đăng ký sở hữu trí tuệ là "chi phí phát sinh" thay vì "khoản đầu tư chiến lược cho tương lai"…

Ông Phạm Văn Hát, Giám đốc Công ty TNHH Hát Sáng chế cho rằng, doanh nghiệp cần coi sở hữu trí tuệ là khoản đầu tư lâu dài và cần đưa chi phí bảo hộ sở hữu trí tuệ vào cơ cấu chi phí tất yếu của hoạt động xuất khẩu, giống như chi phí logistics hay marketing. Đồng thời, thành phố cần nghiên cứu, ban hành chính sách hỗ trợ một phần chi phí cho doanh nghiệp, HTX khi thực hiện đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm chủ lực, sản phẩm xuất khẩu tiềm năng.

Theo Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Nguyễn Cao Thắng, thời gian tới, sở tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông để mọi doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác xã biết, tiếp cận dịch vụ tư vấn về sở hữu trí tuệ. Việc hỗ trợ có thể thông qua các cuộc tư vấn 1:1, kết nối trực tiếp doanh nghiệp với luật sư, chuyên gia hàng đầu cho từng thị trường cụ thể. Ngoài ra, tăng cường sự liên kết “4 nhà” trong bảo hộ quốc tế gồm nhà nước - nhà nông - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp. Từ đó tạo cơ chế, chính sách và hành lang pháp lý thuận lợi trong việc đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ quốc tế…