Sự kiện Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra với tốc độ nhanh chóng, tác động đến sự phát triển kinh tế xã hội. Thông qua đó, việc đưa ra các giải pháp nhằm giúp lĩnh vực tài chính – ngân hàng vượt qua thách thức, tận dụng cơ hội để phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hiện này là đặc biệt quan trọng. Hiện nay, Việt Nam có quan hệ ngoại giao, thương mại với hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, tham gia vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương có quy mô lớn, dẫn đến nhu cầu gây dựng thương hiệu quốc gia của các tổ chức tài chính để vươn ra lãnh thổ, mở rộng phạm vi hoạt động và tạo dựng thương hiệu quốc tế ngày càng cao. Đặc biệt trong bối cảnh các ngân hàng tại Việt Nam gấp rút thực hiện triển khai toàn diện áp dụng các tiêu chuẩn hiệp ước Basel II tại Việt Nam hướng tới hài hòa các dịch vụ ngân hàng với thế giới. 

Chủ trì Diễn đàn là TS. Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI), ngoài ra chương trình còn có sự tham gia của TS. Nguyễn Trí Hiếu - Chuyên gia tài chính ngân hàng, Ths. Phạm Xuân Hòe – Nguyên Viện phó Viện chiến lược Ngân hàng – Ngân hàng nhà nước Việt Nam, TS Cấn Văn Lực – Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, Ông Nguyễn Văn Khánh, Trưởng phòng trải nghiệm người dùng và phát triển sản phẩm - Tổng công ty Dịch vụ số Viettel.

Toàn cảnh diễn đàn sáng nay 09/12/2020. Ảnh: BCSI

Theo thông tin tại Diễn đàn, hiện Việt Nam đã có 166 công ty Fintech với các hoạt động chủ yếu là thanh toán điện tử, ngân hàng số, wealth management, cho vay ngang hàng P2P, blockchain, gọi vốn cộng đồng, đánh giá điểm tín dụng, SMEs Financing, comparision, POS và Insurtech.

Trong đó, lĩnh vực thanh toán chiếm tỷ lệ lớn nhất với 47% số công ty và 98% số vốn đầu tư vào Fintech Việt Nam năm 2019, nếu chỉ tính các thương vụ được công bố (theo UOB) và cho vay ngang hàng là lĩnh vực lớn thứ hai với 20 công ty, tiêu biểu là Tima và Vaymuon.vn.

“Fintech xuất hiện đã mang lại nhiều sự thay đổi”, ông Phạm Xuân Hòe – nguyên Phó viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (NHNN) phát biểu.

Trước hết là mang đến thay đổi lớn về hành vi người tiêu dùng tài chính. Khách hàng được hưởng nhiều tiện ích hơn từ dịch vụ tài chính, kể cả tư vấn, chăm sóc tự động. Tuy nhiên, khách hàng sẽ đối mặt với rủi ro mới: lộ lọt thông tin cá nhân; bị hack tài khoản, mất tiền; khiếu nại, giải quyết có thể phức tạp hơn.

Fintech cũng tạo ra thách thức và thay đổi lớn về pháp lý trong ngành dịch vụ tài chính, mang lại thách thức nhưng cũng mang lại cơ hội hợp tác kinh doanh với NHTM, thúc đẩy phát triển đa kênh và sản phẩm và dịch vụ tài chính cung ứng cho khách hàng.

Bên cạnh đó, Fintech cũng mang lại thách thức về tư duy chính sách. “Sáng tạo mới, mô hình kinh doanh mới, kênh cung ứng mới (sáng tạo) đòi hỏi khung pháp lý mới, trước mắt là Sandbox và rất nhiều vấn đề pháp lý phải thay đổi”, ông Phạm Xuân Hòe phát biểu.

Theo đánh giá của TS. Cấn Văn Lực và các đại biểu tham dự Diễn đàn, Việt Nam có nhiều lợi thế phát triển Fintech với thị trường nội địa lớn và còn nhiều dư địa phát triển. TS. Lực cho rằng cần phải hiểu rõ khái niệm về Fintech, đó là tất cả những gì là đổi mới và sáng tạo trong lĩnh vực tài chính ngân hàng đó là Fintech. Đó bao gồm từ cho vay, bảo hiểm, tư vấn, so sánh lãi suất... Như thế Fintech ảnh hưởng rất sâu rộng đến mọi mặt trong đời sống xã hội.

Nhưng cũng như ông Phạm Xuân Hòe, TS. Cấn Văn Lực cho rằng Fintech còn gặp nhiều rủi ro và thách thức, trước hết là vấn đề pháp lý, chính sách và văn hóa. Trong đó cơ chế, chính sách hay thay đổi, thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán.

Bên cạnh đó, quy định về hoạt động Fintech (dạng sandbox) chưa được ban hành lại thiếu các tiêu chuẩn, chuẩn mực chung. Dữ liệu chưa được chia sẻ và văn hóa giấy tờ, thói quen dùng tiền mặt còn nặng nề.

Một cái khó nữa là chưa có cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia và dữ liệu về doanh nghiệp còn phân tán, thiếu cập nhật, thiếu nhất quán và đồng bộ. Đồng thời đi kèm đó là thách thức về vấn đề an toàn bảo mật, an ninh mạng. Rủi ro an ninh mạng ở mức cao, trong khi nhận thức và giải pháp còn hạn chế và rủi ro phụ thuộc bên thứ 3 nhiều. Như thế khó kiểm soát hơn.

Các chuyên gia khẳng định chuyển đổi số là xu hướng không thể bỏ qua của các doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần đầu tư nghiêm túc cho công nghệ nếu muốn có lợi thế để phát triển trong tương lai và Fintech là trọng tâm cần được đưa vào chiến lược phát triển thương hiệu của doanh nghiệp.

“Làm được điều đó mới giúp doanh nghiệp phát triển thương hiệu nhanh hơn, mạnh hơn và bền vững hơn”. TS. Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI) phát biểu.

Ảnh: BCSI

Ông Cấn Văn Lực cho rằng, mặc dù phát triển nhanh, còn nhiều dư địa, tuy nhiên, sự phát triển fintech tại Việt Nam cũng đứng trước không ít những rủi ro, thách thức. Trước hết về mặt pháp lý, chính sách đó là: cơ chế, chính sách hay thay đổi, thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán; quy định về hoạt động fintech (dạng sandbox – thử nghiệm có kiểm soát) chưa được ban hành; các tiêu chuẩn, chuẩn mực chung còn thiếu; cơ chế chia sẻ thông tin, dữ liệu mới manh nha…

Về mặt vấn đề dữ liệu, hiện Việt Nam vẫn chưa xây dựng xong cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia, cùng với đó, dữ liệu về doanh nghiệp còn phân tán, thiếu cập nhật, thiếu nhất quán và đồng bộ.

Đặc biệt là vấn đề an toàn bảo mật, an ninh mạng, rủi ro an ninh mạng ở mức cao, tinh vi khó kiểm soát hơn, nhất là các rủi ro trong vấn đề về rửa tiền, tài trợ khủng bố, an ninh an toàn bảo mật dữ liệu, tấn công của hacker… đe dọa tính lành mạnh và ổn định của hệ thống tài chính…

Trước thực tiễn trên, theo khuyến nghị của các chuyên gia tham dự diễn đàn, fintech là mô hình kinh doanh mới do đó đòi hỏi khung pháp lý mới, theo đó trước mắt, cần xây dựng, hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý hoạt động fintech theo cách tiếp cận mở nhưng kiểm soát được rủi ro (cơ chế sandbox…). Đồng thời, cần ban hành các tiêu chuẩn, quy định về vấn đề chia sẻ và bảo mật dữ liệu, bảo vệ người tiêu dùng, dịch vụ tài chính xuyên biên giới, an toàn hệ thống tài chính…

Bên cạnh đó, cần tăng cường trao đổi, phối kết hợp giữa các cơ quan chức năng nhằm nâng cao chất lượng quản lý, giám sát những lĩnh vực mới, hoàn thiện thể chế, bộ máy quản lý fintech (có bộ phận đầu mối, quản lý thống nhất…).

Mặt khác, cần xây dựng các quy định về liên kết, hệ sinh thái giữa ngân hàng, công ty fintech, công ty công nghệ thông tin lớn, bên thứ 3 và các chuỗi cửa hàng, trang thương mại điện tử… Đặc biệt, cần có các quy định về yêu cầu vốn, công nghệ, chuẩn mực hoạt động và quản lý rủi ro đối với các công ty muốn tham gia vào thị trường fintech.

Chương trình trân trọng cảm ơn sự đồng hành của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (Vietinbank).