Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp trong việc định hình hình ảnh quốc gia một cách nhất quán và bền vững. Điều này đòi hỏi một chiến lược truyền thông bài bản, tận dụng sức mạnh của các nền tảng số và công nghệ hiện đại nhằm lan tỏa những giá trị đặc trưng, tiềm năng phát triển và thế mạnh cạnh tranh của Việt Nam ra thế giới. Việc xây dựng thương hiệu quốc gia không chỉ dừng lại ở quảng bá mà còn phải gắn với thực tiễn phát triển, thể hiện qua những thành tựu kinh tế, sự năng động của doanh nghiệp và chất lượng cuộc sống của người dân, từ đó tạo dựng một dấu ấn mạnh mẽ và bền vững trên toàn cầu.

Nhiều sản phẩm của Việt Nam đã xây dựng được thương hiệu trên thị trường quốc tế

Thương hiệu Quốc gia được xây dựng từ niềm tự hào dân tộc

Thương hiệu quốc gia không chỉ là biểu tượng của một đất nước mà còn phản ánh những đặc điểm đặc trưng, vị thế và tầm ảnh hưởng của quốc gia đó trên trường quốc tế. Cũng giống như cách các doanh nghiệp sử dụng chiến lược thương hiệu để thu hút khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh, các quốc gia cũng cần xây dựng hình ảnh để gia tăng sức hấp dẫn, củng cố uy tín và tạo ra tác động có lợi trong quan hệ quốc tế. Mục tiêu của việc xây dựng thương hiệu quốc gia nhìn chung đều hướng đến việc thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy thương mại, phát triển du lịch và nâng cao vị thế quốc gia. Một thương hiệu quốc gia mạnh không chỉ giúp tăng cường sức cạnh tranh kinh tế mà còn góp phần định hình vai trò và tầm ảnh hưởng trong các vấn đề khu vực và toàn cầu, từ đó mở rộng cơ hội hợp tác và phát triển bền vững.Trong đó, truyền thông đại chúng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và lan tỏa thương hiệu quốc gia. Các công cụ như báo chí, truyền hình, mạng xã hội giúp khuếch đại giá trị văn hóa, thành tựu kinh tế và chính sách thu hút đầu tư.

Theo nghiên cứu của Future Brand Country Index, các quốc gia có chiến lược Nation Branding mạnh như Đức, Nhật Bản, Thụy Sĩ đều có GDP bình quân đầu người cao và khả năng thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn so với các quốc gia chưa chú trọng xây dựng thương hiệu.

Ngoài ra, theo số liệu từ Cơ quan Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO), giá trị xuất khẩu các sản phẩm văn hóa như anime, manga, thời trang và công nghệ của Nhật đạt hơn 30 tỷ USD vào năm 2022, cho thấy sức ảnh hưởng to lớn của thương hiệu quốc gia đối với nền kinh tế. Hàn Quốc là minh chứng rõ nét khi làn sóng Hallyu đã giúp nước này thu hút hàng tỷ USD từ ngành công nghiệp giải trí và du lịch. Theo báo cáo của Cơ quan Du lịch Hàn Quốc (KTO), lượng du khách quốc tế đến Hàn Quốc tăng 15% mỗi năm nhờ sức ảnh hưởng của K-pop và điện ảnh.

Việt Nam: Từ “ẩn số Châu Á” đến điểm đến hấp dẫn

Từ năm 2003, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Thương hiệu Quốc gia (THQG) giao cho Bộ Công Thương là cơ quan thường trực, phối hợp với các Bộ/ngành triển khai. Chương trình được thực hiện nhằm xây dựng hình ảnh Việt Nam là quốc gia có các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ chất lượng và khả năng cạnh tranh cao, tạo được uy tín vững chắc trên thị trường trong nước và quốc tế.

Nhận thức được vai trò quan trọng của truyền thông nên ngay từ giai đoạn đầu triển khai, Chương trình THQG đã ký kết thỏa thuận hợp tác với những đối tác truyền thông hàng đầu Việt Nam để thực hiện nhiều hoạt động quảng bá, tăng cường sự nhận biết đối với các sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam, tạo sự tin cậy, ưa thích của người tiêu dùng trong và ngoài nước đối với hàng hóa, dịch vụ và nhà sản xuất Việt Nam. Điều này khẳng định tầm quan trọng của các phương tiện truyền thông trong việc quảng bá thương hiệu quốc gia tới các cộng đồng trong và ngoài nước.

Phát biểu tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026, Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của “quảng bá hình ảnh, thương hiệu quốc gia” trong nhiệm vụ đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế ngày càng thực chất và đi vào chiều sâu trong những năm tới. Xây dựng và quảng bá thương hiệu quốc gia, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước đã được chú trọng nhấn mạnh trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, góp phần thực hiện khát vọng, mục tiêu phát triển của Việt Nam đến giữa thế kỷ XXI trở thành một nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết chỉ rõ một nhiệm vụ quan trọng là “triển khai đồng bộ, sáng tạo, hiệu quả hoạt động đối ngoại, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng”, “tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước.”

Từ một “ẩn số Châu Á” ít được biết đến trên bản đồ du lịch và đầu tư quốc tế, Việt Nam đã có sự chuyển mình mạnh mẽ để trở thành một điểm đến hấp dẫn nhờ chiến lược quảng bá hình ảnh quốc gia bài bản. Sự thay đổi này thể hiện rõ qua những chiến dịch truyền thông quy mô lớn như “Vietnam – Timeless Charm” và “Live Fully in Vietnam”, giúp quảng bá cảnh quan thiên nhiên, di sản văn hóa và ẩm thực phong phú. Theo số liệu từ Tổng cục Du lịch Việt Nam, năm 2023, lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đạt hơn 12 triệu lượt, vượt xa con số 3,6 triệu lượt năm 2022, cho thấy hiệu quả của các chiến dịch quảng bá. Ngoài ra, các sự kiện mang tầm quốc tế như APEC 2017, Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều năm 2019 hay SEA Games 31 không chỉ giúp nâng cao hình ảnh Việt Nam trên truyền thông toàn cầu mà còn thúc đẩy du lịch và đầu tư. Điển hình, SEA Games 31 đã thu hút khoảng 500.000 du khách đến Việt Nam, tạo doanh thu hàng trăm triệu USD cho ngành dịch vụ.

Trong lĩnh vực xuất khẩu và công nghệ. Các sản phẩm "Made in Vietnam" đang dần tạo được niềm tin với người tiêu dùng quốc tế. Theo báo cáo của Brand Finance, giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam năm 2023 đạt 431 tỷ USD, tăng 11,1% so với năm trước. Các doanh nghiệp lớn như VinFast, Viettel, Vingroup, Trung Nguyên đang từng bước định vị thương hiệu Việt trên bản đồ thế giới. Chẳng hạn, VinFast đã mở rộng thị trường sang Mỹ và châu Âu, giúp nâng tầm hình ảnh công nghiệp ô tô Việt Nam. Sự thành công của thương hiệu Việt Nam không chỉ đến từ chất lượng sản phẩm mà còn từ chiến lược truyền thông bài bản, tập trung vào yếu tố bền vững, sáng tạo và công nghệ cao.

Việt Nam đang dần khẳng định thương hiệu quốc gia của mình khi nhiều doanh nghiệp như VinFast, Trung Nguyên, và Viettel đang từng bước vươn ra thế giới. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam năm 2023 đạt 431 tỷ USD, tăng 11,1% so với năm trước.

Trong lĩnh vực nông sản, tốc độ xuất khẩu với sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại song phương như Việt Nam – Hoa Kỳ, đặc biệt là hiệp định thương mại EVFTA giữa Việt Nam với châu Âu đã mở đường cho nông sản Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này với tốc độ tăng trưởng từ 30 -50%. Với nỗ lực bền bỉ, mỗi năm đưa các loại nông sản, trái cây, thuỷ hải sản, đồ gỗ, café… vào các thị trường đó thì đã mang lại một kết quả rất tích cực.

Thương hiệu Quốc gia: Tác động trực tiếp đến hành vi mua sắm

Theo báo cáo từ Brand Finance Nation Brands, các quốc gia có thương hiệu mạnh thường được người tiêu dùng tin tưởng hơn khi mua sắm sản phẩm từ quốc gia đó. Điển hình như, các sản phẩm từ Đức được gắn liền với chất lượng cao, độ bền và công nghệ tiên tiến, giúp gia tăng giá trị sản phẩm trên thị trường. Một khảo sát của Statista năm 2021 cho thấy 72% người tiêu dùng toàn cầu sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm "Made in Germany" so với các sản phẩm từ quốc gia khác. Tương tự, thương hiệu "Made in Japan" cũng giúp các sản phẩm công nghệ, xe hơi của Nhật Bản duy trì lợi thế cạnh tranh. Thống kê từ JETRO cho biết, hơn 80% người tiêu dùng tại Mỹ và châu Âu tin rằng sản phẩm từ Nhật Bản có chất lượng vượt trội hơn so với các sản phẩm cùng loại từ các quốc gia khác.

Thương hiệu quốc gia cũng tác động đến cảm xúc và nhận diện thương hiệu. Một sản phẩm không chỉ đơn thuần là hàng hóa mà còn mang theo những giá trị văn hóa và hình ảnh quốc gia. Người tiêu dùng có thể lựa chọn sản phẩm vì nó phản ánh đẳng cấp, phong cách sống hoặc thể hiện sự am hiểu của họ về một nền văn hóa cụ thể. Chẳng hạn, các sản phẩm thời trang cao cấp từ Pháp như Louis Vuitton hay Chanel không chỉ là quần áo mà còn là biểu tượng của sự tinh tế và sang trọng.

Hơn nữa, thương hiệu quốc gia ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước khi xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Một quốc gia có hình ảnh tích cực về môi trường kinh doanh, chất lượng lao động và sự đổi mới sẽ giúp các doanh nghiệp nội địa dễ dàng tiếp cận và thuyết phục khách hàng toàn cầu. Điều này được minh chứng rõ nét qua sự thành công của các công ty công nghệ từ Mỹ như Apple, Google hay Microsoft, khi hình ảnh nước Mỹ gắn liền với sự đổi mới và tiên phong trong ngành công nghệ.

Bên cạnh đó, tâm lý yêu nước cũng ảnh hưởng đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng trong nước. Khi thương hiệu quốc gia được xây dựng vững chắc, người dân có xu hướng ưu tiên sử dụng hàng nội địa hơn để ủng hộ nền kinh tế nước nhà. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp các thương hiệu nội địa phát triển mạnh mẽ, như trường hợp của Samsung tại Hàn Quốc hay VinFast tại Việt Nam.

Ở chiều ngược lại, một quốc gia có thương hiệu yếu có thể khiến sản phẩm của họ gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường quốc tế. Một nghiên cứu của Harvard Business Review cho thấy người tiêu dùng có xu hướng tránh mua sản phẩm từ các quốc gia có hình ảnh tiêu cực về chất lượng hoặc ổn định chính trị. Do đó, các quốc gia cần tập trung đầu tư vào Nation Branding không chỉ để thu hút đầu tư, du lịch mà còn để nâng cao giá trị sản phẩm của mình trên thị trường toàn cầu.

Nhìn chung, việc xây dựng và quảng bá thương hiệu quốc gia không chỉ giúp nâng cao vị thế của quốc gia trên trường quốc tế mà còn có tác động giúp doanh nghiệp trong nước dễ dàng mở rộng thị trường, tạo niềm tin cho khách hàng quốc tế và thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững. Các quốc gia có thương hiệu mạnh sẽ dễ dàng thu hút đầu tư, đẩy mạnh xuất khẩu và tạo dựng niềm tin đối với người tiêu dùng toàn cầu. Trong tương lai, các quốc gia cần tiếp tục áp dụng công nghệ số, chiến lược truyền thông sáng tạo và duy trì những giá trị cốt lõi để nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.