Sự phân mảnh và địa chính trị - Xu hướng tất yếu trong kỷ nguyên Mega Trends

Phân mảnh địa chính trị toàn cầu đang ngày một gia tăng, ảnh hưởng sâu sắc đến các lĩnh vực kinh tế, di cư và chiến tranh.

Kinh tế

Trong những năm gần đây, phân mảnh địa chính trị toàn cầu ngày càng tăng, tác động sâu sắc đến kinh tế thế giới. Căng thẳng giữa các cường quốc, xung đột khu vực, biện pháp trừng phạt kinh tế và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng đã tạo ra chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, thương mại hóa hàng hóa suy giảm và nhiều quốc gia gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ.

Bối cảnh này đã thúc đẩy các quốc gia ưu tiên đàm phán sang các Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và khu vực như RCEP, CPTPP, USMCA hoặc các liên minh do Trung Quốc, Mỹ, EU dẫn dắt. Xu hướng này dẫn đến việc áp dụng giao dịch ưu tiên trong khối, tạo rào cản đối với hàng hóa từ bên ngoài thông tin thuế, tiêu chuẩn kỹ thuật và nội dung hỗ trợ chính sách.

Tính đến cuối năm 2024, có 373 hiệp định FTA khu vực có hiệu lực trên toàn cầu. Điều này cho thấy thương mại quốc tế đang được phân tách thành nhiều khối liên kết riêng biệt, phản ánh xu hướng đa cực hóa kinh tế trong bối cảnh địa chính trị ngày càng bất ổn.

Di cư

Xung đột và bất ổn chính trị tại các khu vực như Trung Đông và Đông Âu đã gây ra làn sóng di cư lớn, tạo áp lực lên các quốc gia tiếp nhận về kinh tế và xã hội. Theo báo cáo của Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), tính đến cuối tháng 6/2024, gần 123 triệu người đã phải di dời vì xung đột và bạo lực. Con số này có thể tiếp tục tăng do xung đột leo thang ở Trung Đông và bạo lực gia tăng ở Sudan, Cộng hòa Dân chủ Congo và nhiều nơi khác.

Trong năm 2024, theo báo cáo của Tổ chức Di cư Quốc tế (IMO) cho thấy Mexico - Mỹ là hành lang di cư đông nhất thế giới với 10,9 triệu người. Con số thực tế có thể cao hơn bởi một lượng lớn người di cư nhập cảnh vào Mỹ bất hợp pháp. Trong tương lai, Tổng thống Mỹ Donald Trump có kế hoạch trục xuất hàng loạt người nhập cư trái phép vào Mỹ - một chiến dịch có thể tiêu tốn khoảng 315 tỷ USD và có thể ảnh hưởng tới khoảng 15-20 triệu người.

(Mỗi hành lang di cư thể hiện số lượng người sinh ra tại một quốc gia và hiện đang sinh sống tại một quốc gia khác. Các hành lang màu đỏ trong đồ thị là dòng di cư chủ yếu gồm những người buộc phải rời khỏi đất nước của mình do xung đột trong nước hoặc lo sợ về các vấn đề như chủng tộc, tôn giáo hay chính trị.)

Chiến tranh

Các xung đột như cuộc chiến Nga - Ukraine không chỉ gây thiệt hại về nhân mạng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng và lương thực. Theo Trung tâm Dữ liệu sự kiện và Vị trí xung đột vũ trang (ACLED), mức độ xung đột trên toàn thế giới đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua. Cụ thể, trong năm 2024, số người thiệt mạng trong các cuộc xung đột tăng 30% so với năm trước, từ 179.099 người lên 233.597 người.

Phân mảnh thương mại và kinh tế toàn cầu

Sự phân mảnh trong thương mại và kinh tế toàn cầu đang gia tăng, ảnh hưởng sâu sắc đến các quốc gia, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Căng thẳng thương mại và quan hệ quốc tế

Việc áp đặt các biện pháp bảo hộ thương mại và thuế quan cao dẫn đến căng thẳng giữa các quốc gia, ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao và kinh tế. Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), sự phân mảnh thương mại toàn cầu có thể khiến quy mô kinh tế thế giới thu hẹp 5%, với các nước đang phát triển chịu thiệt hại nặng nề nhất.

Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã triển khai nhiều biện pháp thuế quan nhằm bảo vệ nền kinh tế nội địa và giảm thâm hụt thương mại. Cụ thể:

  • Ngày 2/2/2025, Tổng thống Trump ký sắc lệnh áp thuế: 25% đối với hàng hóa từ Canada và Mexico; 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc.
  • Canada và Mexico được gia hạn 30 ngày để chuẩn bị, trong khi Trung Quốc không được hưởng ngoại lệ này.
  • Mỹ đã bãi bỏ quy định "de minimis", vốn cho phép miễn thuế đối với lô hàng có giá trị dưới 800 USD khi nhập khẩu vào Mỹ. Điều này nhằm thay đổi cán cân thương mại và bảo vệ doanh nghiệp nội địa trước sự cạnh tranh của các sàn thương mại điện tử (TMĐT) nước ngoài như Temu, Shein, AliExpress.

Tác động đến các quốc gia xuất khẩu

Canada, Mexico và Trung Quốc đối mặt với chi phí xuất khẩu cao hơn, làm giảm lợi thế cạnh tranh. Các quốc gia khác tìm cách mở rộng thị trường xuất khẩu để tránh phụ thuộc vào Mỹ.

Tác động đến doanh nghiệp

Chi phí nhập khẩu tăng khiến các công ty Mỹ khó khăn hơn trong việc duy trì giá thành cạnh tranh. Chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, buộc doanh nghiệp phải tìm nguồn cung thay thể.

Tác động đến người tiêu dùng

Giá cả hàng hóa nhập khẩu tăng, làm giảm sức mua. Xu hướng tiêu dùng dịch chuyển sang sản phẩm nội địa hoặc từ các nước có mức thuế thấp hơn.

Lượt xem: 3
Nguồn:BCSI-VIBIZ Sao chép liên kết
Trở lại đầu trang