Theo thống kê từ Topical Founder Institute (TFI), năm 2017 Việt Nam tiếp nhận 92 thương vụ đầu tư vào startup với tổng số vốn hơn 291 triệu USD, tăng gần gấp đôi về số thương vụ và tăng gần 50% về giá trị vốn đầu tư so với năm 2016.

Đến năm 2018, lượng startup Việt nhận được đầu tư và giá trị tiếp tục tăng mạnh. Cụ thể, năm 2018 tổng số vốn đầu tư vào startup Việt lên đến 889 triệu USD, tăng gấp ba lần so với năm 2017.

Cũng theo thống kê của TFI, số lượng startup thu hút vốn thành công dựa vào các nền tảng công nghệ đang tăng mạnh tại Việt Nam. Tuy nhiên, hầu hết công ty công nghệ xây dựng nền tảng đều không có lợi nhuận, thậm chí là thua lỗ ở giai đoạn đầu.

Thế nhưng, nhiều nhà đầu tư vẫn quyết định rót vốn cho startup để tăng quy mô dù công ty đang lỗ. Bởi tiềm năng của các startup đôi khi được đánh giá qua: tỷ lệ người dùng, phần trăm khách hàng quay lại và nguyên nhân khiến họ trung thành với dịch vụ...

Như bài toán của Uber, Grab, dù liên tục thua lỗ, nhưng vẫn là những startup giá trị nhất thế giới. Dĩ nhiên, tất cả các công ty này sau một thời gian kiên trì đều làm thay đổi thị trường, thói quen người dùng.

Có thể nói, tầm nhìn xa trông rộng và triết lý đầu tư là điều quan trọng để theo dõi một hành trình đầu tư, phát triển giữa nhà đầu tư và startup, cũng là một điều các công ty khởi nghiệp cần lưu ý khi hoạch định những kế hoạch phát triển của mình.

Shark Dzung Nguyễn, Giám đốc Quỹ đầu tư CyberAgent Việt Nam & Thái Lan đã rót vốn cho gần 30 công ty, trong đó nổi bật phải kể đến Vật giá, Tiki, NhacCuaTui, Vicare, Topica, Batdongsan, Vexere, CleverAds,… và gần đây là Luxstay với hàng loạt vòng gọi vốn.

Nhiều ý tưởng, startup được đánh giá cao, thu hút vốn đầu tư “khủng” và chấp nhận các khoản lỗ lên đến hàng ngàn tỉ đồng. Nhóm startup lỗ nhiều nhất vẫn là trong lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT) bởi rõ ràng ngành thương mại điện tử vẫn thường được ví von là "cuộc đua nướng tiền" của đại gia.

Câu chuyện Tiki lỗ 1.200 tỷ đồng chỉ trong 3 năm là một ví dụ. Mặc dù Tiki đang đứng trong Top 5 các doanh nghiệp TMĐT hàng đầu Việt Nam, nhưng việc lỗ không thể tránh khỏi. Dù mở rộng đơn hàng lên gấp 3-4 lần, tăng từ 100.000 mặt hàng lên 300.000 mặt hàng, nhưng Tiki vẫn lỗ lũy kế khoảng 179 và 282 tỷ đồng vào năm 2016 và 2017.

Đến năm 2018, khoản lỗ của Tiki là 757 tỷ đồng, nhưng vẫn tiếp tục nhận được vốn đầu tư của VNG và JD.com. Giới thạo tin cho rằng, công ty này thậm chí còn đang gọi vốn 100 triệu USD từ nhóm đầu tư Hàn Quốc trong năm 2019.

Rõ ràng, chấp nhận lỗ để phát triển và thua lỗ đáng báo động là hai việc hoàn toàn khác nhau. Ông Steven Nguyễn - CEO Luxstay chia sẻ: "Tôi vẫn luôn được Shark Dzung khuyên hãy mơ lớn, tầm nhìn xa, xây dựng doanh nghiệp và sản phẩm tầm cỡ có thể giải quyết những vấn đề của xã hội, thay đổi xu hướng người tiêu dùng là mục tiêu lớn nhất".

Thực tế, tình hình kinh doanh của các startup có lỗ hay không, lại không phải là điều mà các nhà đầu tư quá quan tâm. Bởi cuộc chiến nào cũng cần có những "tay chơi" muốn đốt nhiều tiền để xây dựng hạ tầng, đội ngũ chiếm lĩnh thị trường.

"Các quỹ đầu tư mạo hiểm hiểu được rằng cuộc chơi của startup là cuộc chơi dài hơi. Và việc mình phải chấp nhận thua lỗ là chuyện mặc định đương nhiên. Những khoản thua lỗ trong kiểm soát, công ty vẫn đang tăng trưởng thì không gọi là thất bại, vì chúng ta có cùng một đích phát triển trong tương lai", Shark Dzung Nguyễn chia sẻ.

Theo nhà đầu tư này, để đầu tư vào một startup công nghệ, ông luôn sẽ dựa trên công thức 3P, 1C: Places, People, Product, Competitive advantage. Điều này tương ứng là các yếu tố về: quy mô thị trường, đội ngũ thực hiện dự án, sản phẩm, và lợi thế cạnh tranh.

Trong đó yếu tố về con người được Shark Dzung đánh giá cao, bởi ông luôn muốn đầu tư vào con người, giấc mơ lớn, từ đó tạo ra các công ty có giá trị, thay đổi cuộc chơi trên thị trường. Một khi đã chấp nhận đầu tư thì không quan tâm lợi nhuận ngắn hạn, mà phải hướng tới giá trị lâu dài và thu lợi nhuận lớn trong tương lai.

"Quyết định đầu tư chính là vào con người. Chúng ta có thể đổi được mô hình kinh doanh, sản phẩm nhưng không thay đổi được con người. Nhà sáng lập là linh hồn của công ty. Nếu thay đổi nhà sáng lập thì nó đã chuyển thành công ty khác. Và startup về nền tảng thường có câu câu winner take all (tạm dịch: người thắng cuộc là người có tất cả). Chính vì thế hoặc là hoặc là phải chạy cho nhanh, hoặc là tụt lại phía sau", Shark Dzung Nguyễn nhấn mạnh.