Trái ngược với sự suy yếu của các ngành nghề khác nói chung và bán lẻ nói riêng thì thương mại điện tử lại đang dẫn đầu xu hướng mua sắm trong thời gian này.

Các tác động xã hội của đại dịch đã thúc đẩy sự phát triển của ngành thương mại điện tử. Báo cáo của Google Temasek dự đoán mức tăng trưởng doanh thu thương mại điện tử của Việt Nam đạt khoảng 43% mỗi năm từ 2018 đến mức 15 tỷ USD vào năm 2025. Mức tăng trưởng này được hỗ trợ nhờ 66% dân số Việt Nam thường xuyên sử dụng internet, 72% có điện thoại thông minh và đáng nói nhất là 35% dân số thuộc thế hệ Millennials.

Đây là thế hệ có độ tuổi từ 22 đến 37, dễ dàng tiếp cận với các ứng dụng kỹ thuật số và là nhóm có ảnh hưởng lớn đến các hoạt động mua sắm trực tuyến cũng mua sắm truyền thống tại cửa hàng. Một số ảnh hưởng của Covid-19 và sự tác động của công nghệ làm thay đổi cuộc sống có thể được chứng minh trong thời gian tới.

Cùng với sự phát triển của thương mại điện tử, các dịch vụ giao hàng cũng phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn này, và nhất là đối với ngành ăn uống, các chủ doanh nghiệp cấp tiến đã chủ động và tăng cường các dịch vụ giao hàng. Các chuỗi siêu thị như Co.opmart và Vinmart cũng đã mở rộng dịch vụ giao hàng tận nhà.

Mới đây, đại diện một ông lớn trong ngành TMĐT là Tiki cũng cho biết đơn vị này có lượng đơn hàng tăng mạnh kể từ khi dịch bùng phát. Là doanh nghiệp hiếm hoi không chịu ảnh hưởng vì dịch Covid-19 nên Tiki đã kích hoạt chương trình miễn phí giao hàng nhanh trong 2 giờ đối với tất cả đơn hàng nhu yếu phẩm có giá trị từ 250.000 đồng tại Hà Nội và TP. HCM để hỗ trợ Chính phủ chống dịch, giúp người dân hạn chế ra khỏi nhà để mua sắm trong mùa dịch. Với chi phí vận chuyển 39.000 đồng/lần giao nhanh, ước tính kinh phí hỗ trợ ước tính 39 tỷ đồng, miễn phí khoảng 1.000.000 lần giao hàng nhanh cho người dân tại 2 thành phố lớn và kéo dài đến 30/4.

Đơn vị này cho biết mỗi người dân tại Hà Nội và TP. HCM sẽ được miễn phí 3 đơn hàng/tuần, đảm bảo được đáp ứng đầy đủ các nhu cầu thiết yếu trong gia đình. Đây cũng là động thái mới của Tiki để tận dụng thời cơ thu hút lượng khách hàng lớn thay đổi nhu cầu mua sắm, chuyển từ các kênh mua sắm trực tuyến qua kênh online. Bên cạnh đó, Tiki cũng nỗ lực để duy trì công ăn việc làm ổn định cho gần 5.000 người lao động trên khắp cả nước trong mùa dịch dù phải cho nhân viên làm việc tại nhà.

Theo báo cáo thị trường bán lẻ trong Quý 1/2020 của Savills Việt Nam, các chỉ số vĩ mô liên quan đến thị trường bán lẻ trong Q1/2020 suy yếu cho thấy sự suy giảm về nhu cầu bán lẻ. Trong Q1/2020, doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ đạt hơn 54 tỷ USD và tăng 4,7% theo năm. Không tính yếu tố lạm phát, tăng trưởng thực đạt 1,6% - đây là mức tăng trưởng quý 1 thấp nhất trong suốt 10 năm nay. Doanh thu bán lẻ quý 1 đạt 13 tỷ USD, giảm 1% theo năm. Trong quý, mức tăng trưởng giảm dần trong tháng 1 đạt 12% theo năm, tháng 2 đạt 2% và đến tháng 3 thì mức tăng trưởng âm 11% theo năm.

Doanh thu lưu trú và ăn uống giảm 31% theo năm. Bên cạnh tác động từ Nghị định số 100/2019/NĐ-CP về lệnh cấm lái xe khi sử dụng các đồ uống có cồn có hiệu lực từ tháng 1 năm 2020, các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực bị giáng thêm một đòn mạnh hơn từ quy định giãn cách xã hội trong mùa dịch mà gây ra giảm niềm tin của người tiêu dùng.

Về mặt bằng bán lẻ, Savills dự báo trong 9 tháng tới, 87% nguồn cung bán lẻ mới sẽ tập trung tại khu vực ngoài trung tâm và điều này có thể dẫn đến giá thuê trung bình giảm. Việc người tiêu dùng phải đối mặt với việc giảm thu nhập và sự không chắc chắn tăng, các chủ đầu tư hiện đang xem xét trì hoãn thời điểm tham gia vào thị trường.

Tuy nhiên, với kì vọng dịch sớm kiểm soát, tình hình cải thiện trong việc quản trị tài chính, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ và các chương trình kích cầu chưa từng có làm tăng kỳ vọng về sự phục hồi nhanh chóng ở Việt Nam. Theo dự báo gần đây nhất của ADB, với mức tăng trưởng 4,8% trong năm 2020, Việt Nam sẽ có mức tăng trưởng GDP cao nhất châu Á và dự báo đạt 6,8% trong năm 2021.

Nói về cơ hội của ngành bán lẻ theo chiều hướng tích cực trong đại dịch Covid-19, bà Từ Thị Hồng An, Giám đốc Bộ phận cho thuê thương mại Savills tại Tp.HCM cho biết: "Thời cơ của ngành bán lẻ trong thời gian sắp tới chủ yếu nằm ở việc thay đổi cấu trúc kinh doanh. Những thay đổi này bao gồm phát triển thương mại điện tử, điều chỉnh phương thức tính giá thuê hoặc thay đổi hành vi người tiêu dùng. Và các doanh nghiệp biết nắm bắt thời cơ đã bắt đầu cân nhắc kỹ lưỡng chiến lược kinh doanh trong tương lai".

Một điểm lưu ý tích cực, chi phí thuê giảm sẽ tạo động lực cho ngành. Các nhà bán lẻ hiện hữu sẽ phải đổi mới các chiến lược bán hàng tại cửa hàng và trực tuyến để phù hợp với yêu cầu của thị trường. Các ngành bị ảnh hưởng bởi sự bùng phát của dịch bệnh như ăn uống, phòng tập thể dục và rạp chiếu phim sẽ phục hồi nhanh hơn những ngành khác khi dịch bệnh kết thúc và người tiêu dùng địa phương sẽ nhanh chóng trở lại nhịp sinh hoạt bình thường sau nhiều tháng bị cách ly xã hội. Các ngành liên quan đến kinh doanh trực tuyến như thời trang có thể phục hồi chậm hơn khi hành vi tiêu dùng thay đổi, từ mua sắm tại cửa hàng sang mua sắm trực tuyến.