Lao động nhập cư - sự bù đắp sự thiếu hụt lao động do già hóa dân số

Gia tăng nhập cư thay đổi cơ cấu dân số

Nhiều quốc gia đã gia tăng nhập cư lao động để bù đắp sự thiếu hụt lao động do già hóa dân số và thay đổi cơ cấu dân số.

Điển hình là Mỹ, là điểm đến của lao động nhập cư, đặc biệt là trong các ngành công nghệ, tài chính, và y tế. Chính phủ Mỹ có các chương trình visa như H-1B dành cho lao động tay nghề cao, hay EB-3 cho lao động phổ thông.

Với tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa nhanh, Đức cũng đã đẩy mạnh nhập cư để duy trì lực lượng lao động. Chính phủ Đức cũng triển khai nhiều chính sách thu hút như chương trình “Blue Card” để thu hút lao động có tay nghề cao từ ngoài Liên minh châu Âu.

Canada cũng là một trong những quốc gia có chính sách nhập cư tích cực nhất thế giới. Chính phủ Canada đặt mục tiêu tiếp nhận khoảng 500.000 người nhập cư mỗi năm từ 2025 để giải quyết tình trạng thiếu lao động và hỗ trợ hệ thống an sinh xã hội. Nhiều chương trình như Express Entry hay bảo lãnh gia đình được thiết kế để thu hút lao động có tay nghề cao và các chính sách khuyến khích định cư lâu dài.

Tại Nhật Bản, do dân số già hóa nhanh chóng và tỷ lệ sinh cực thấp, chính phủ nước này đã phải mở rộng chương trình tiếp nhận lao động nước ngoài, đặc biệt trong các ngành như xây dựng, điều dưỡng và nông nghiệp. Dù trước đây Nhật Bản có chính sách nhập cư khá chặt chẽ, nhưng những năm gần đây đã có nhiều thay đổi để thu hút người lao động từ các nước như Việt Nam, Philippines và Indonesia.

Ngoài ra, nhằm đối mặt với tỷ lệ sinh cực thấp, Hàn Quốc đã phải điều chỉnh chính sách nhập cư để thu hút lao động nước ngoài, đặc biệt là trong các ngành sản xuất và dịch vụ. Chính phủ Hàn Quốc đã phân cấp hệ thống visa: E-9 dành cho lao động phổ thông và E-7 cho lao động có tay nghề cao.

Xu hướng di cư của lao động trình độ cao

Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) đã công bố số liệu thống kê đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế theo Hiệp ước Hợp tác Sáng chế (PCT) năm 2023. Theo đó, Trung Quốc là quốc gia có số lượng đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế nhiều nhất thế giới với 69.610 đơn xin cấp bằng sáng chế quốc tế, Mỹ đứng thứ hai với 55.678 đơn.

Sự gia tăng này ảnh hưởng đến xu hướng di cư của lao động trình độ cao. Với môi trường nghiên cứu phát triển mạnh mẽ và số lượng bằng sáng chế tăng cao, Trung Quốc đang dần trở thành điểm đến hấp dẫn cho các lao động có trình độ cao. Xu hướng này cho thấy Trung Quốc đang ngày càng thu hút nhân tài quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ và khoa học.